Гомель в пламени войны. Зарождение подполья, страница 23

Вялікую работу па наладжваігшо сувязі з патрыятычньші сі-лзмі падполля ў Гомелі ў канцы 1942 — пачатку 1943 гадоў пра-водзіла камандаванне Уваравіцкага партызанскага атрада імя

Шчорса — В. В. Юдзін, А. П. Байкоў, Д. Т. Тухвалаў, Г. Е. Пят-роў. Яны пасылалі ў Гомель сувязных і разведчыкаў, выязджалі на месцы явак для сустрэч з падполыіічьгкамі. Трывалыя сувязі былі наладжаны з ладпольнымі арганізацыпмі Івана Жалезня-кова, Марыі Кавалёвай, Елізаветы Кавалёвай і Лідзіі Семяноў-скай. Па заданню камандавання партызанскіх атрадаў яны здзей-снілі шэраг ды-вер'сійных актаў: узарвалі тэлефонную станцыю, затьш электрастанцыю.

Пераможнае наступленне Чырвонай Арміі на франтах надава-ла .сілы партызанам і падпольшчьткам у іх мужнай і самаадда-най барацьбе а захопнікамі. Гэта вымушаны быў прызнаць і сам вораг. Так, у адным з даняоенняў Галоўнай чыігуначнай дырэкцыі ад 25 мая 1943 года аб становішчы іва чыгуначным транспарце, у прыватнааці, на Гомельскім вузле, га^іварылася: «Дысцыпліна 1941 —1942 гадоў, якую мы лічылі дрэннай, цяпер (1943 год) у шмат разоў стала горшай. Становішча такое, што мясцовае на-сельніцтва нельга выкарыстоўваць для працы на чыгуна'чных аб'ектах. Рускія становяцца больш яахабнымі з кожным дыем. Колькасць рабочай сілы змямшаацца, і пакаранні перастаюць ужо дзейнічаць на рабочых»⁴⁸.

Далей у даняоенні гаварылася аб неабходнасці стварэння спе-цыяльных органаў СД, якія б трымалі пад кантролем кожнага рабсчага. Аднак ніякі -кантроль, ніякія надзвычайныя меры не дапамаглі акушантам. 3 вясны 1943 года пачаліся масавыя ўцёкі рабочых у партызаны, а многія з тых, хто застаўся ў горадзе, да-лучыліся да падполля.

Аднагаасова ішоў працэс узмацввння баявой дзейнасці пад-лолыіічыкаў. К лету 1943 года ў Гомелі і яго прыгарадах актыў-на дзейнічалі ібольш 40 падпольных груп, «кія налічвалі ў оваіх радах звыш 400 чалавек⁴⁹. Акрамя таго, вялікую падпольную ра-боту пр-аводзілі оотні гамяльчан, якія фармальна не ўваходзілі ў гэтыя групы.

Дакладваючы ЦК КП(б)іБ у жніўпі 1943 года аб дзсяннях партызан і ладполыігчыкаў, сакратар падпольнага абкама партыі I. П. Кожар  паведамляў,  што з падпольнымі групамі  Гомеля і

іншых гарадоў воблаоці наладжана рэгулярная сувязь. Яны пе-рыядычна атрымліваюць гаэеты, лістоўкі, магнітныя міны і іншае.

Летам 1943года падпольшчыкі I. I. Баравіцкі, А. М. Трэсцшская, Г. Л. Кірыкава сумесна з групай партызан пад 'Кіраўніцтвам сак-ратара гаркама камсамола С. П. Купцова правялі дзёрзкую апе-рацыю па івыратаванню цяжка параненых камандзіра танкавай брыгады падпалкоўніка Фёдарава і дзесяіці афіцэраў, што знахо-дзіліся ў шпіталі для ваен'напалонных. Былі падрыхтаваны фік-тыўныя дакументы на перамяшчэнне раненых у шпіталь г. Ждо-біна. На самай жа справе іх вывезлі ў партызанскую зону, а ад-туль пера'праіВ'ілі на самалётах на Вялікую Зямлю⁵⁰. Выратаван-нем ваеннапалонных займаліся і многія іншыя падполыіыя лру-пы. Толькі ў Добрушс'кую партызанскую брыгаду з латера ваен-напалонных «Дулаг-121» было вывезена 250 чалавек⁵¹.

Вялікай патрыятычнай справай гамяльчан з'явіўся збор срод-каў у фонд аказання дапамогі Чырвонай Арміі. У 1943 годзе пад-пальшчыкі сабралі больш за 2,5 млн. рублёў іш будаўніцтіва танка-вай калоны «Савецка'я беларусь». Ветэрак ваігонарамонтнага за-вода А. Ф. Пашкоўскі ў сваіх уюпаміінах расказвае: «Мы ведалі, што іпагражае ^ііам у выпадку, калі фашысты даведаюцца аб зборы сродкаў у фонд абароіны, але жаданне даяамагчы Радзіме, падзя-ліцца самым апошнім у цяжкі для яе час бьмо маціней усялякага страху. Мы ж былі савецкія людзі»⁵².

ДЗЕЙНАСЦЬ РАЗВЕДВАЛЬНЫХ ГРУП

Істотны ўплыў на дзейнасць падполля аказв'Элі іраізведівальныя ррупЫ, якія былі накіраваны ў тыл ворага камаядаваннем Чырво-най Арміі са спецыяльнымі заданняімі. Разведчыкі дапама,галі падпольшчыкам удаоканальваць тэхніку канспірацыі, фармы і ме-тады дыверсійна-разведвальнай раіботы. У сваю чаргу пад-польшчыкі аказвалі ім дапамогу ў ажыодяўл'ен«і дыіверсій і эбо-ры разіведдадзеяьгх.