Гомель в пламени войны. Зарождение подполья, страница 20

Цяжка хворы карэктар рэспубліканскай газеты «Звязда» С. С. Дзяргай не змог авакуіравацца ў тыл, застаўся ў Гомелі і з пер-шых дзён акупацыі ўключыўся ў барацьбу з ворагам. ён пісаў гумарыстычныя куплеты пра акупантаў, якія распаўсюджвалі ў Цэнтральным раёне горада суоедскія падлеткі. Старажылы Го-меля памятаюць, »к на оценах дамоў, агароджах з'яўляліся ліс-тоўкі з вершамі, заклікамі, у якіх выкрываўая «новы парадак», заведзены акупацыйнай уладай.

У кастрычніку 1941 года С. С. Дзяргай стварыў падпольную групу. У яе склад увайшлі Ф. Е. Саломін, Г. С. Гняцько, С. П. Кацнельсон, ладлетак Віктар Цюфяеў і інш. Дзейнасць групы па-чалася з палітычнай работы сярод населшіцтва. У пачатку 1943 года група наладзіла сувязь з партызанскім атрадам «Бальша-вік» і выконвала баявыя даручэяні яго кіраўнікоў. Летам гэтага года патрыёты ўзаірвалі 2 нямецкія эшалоны каля Кузнецкага маста. Падпольшчыкі выратавалі жылыя дамы па вул. Жданава, падпаленыя ворагам пры адступленні з горада.

Яшчэ ў веіра>сні 1941 года была створана падпольная група пад кіраўнвдтвам старшыні Жл-оібінската райвыкаінкама Л. I. Дзе-гірэўскага. Пасля акупацыі Жлобіна ён прабраўся ў Гомель і, іраспачаў тут патрыятычную дзейнасць. У снежні 1941 года ў ха-це камуніста С. Ф. Палякова па вул. Новапрудкоўская, 13 адбы-лася арганізацыйная сустрэча-сход камунктаў, на якой прысут-нічалі Л. I. Дзіегірэўскі, С. Р. Дарашэяка, Я .А. Мажэйка, С. Ф. Палякоў, В. Ю. Чужоў, I. К. Фёдараў. Кіраўніком падпольнай партыйнай групы быў аібраны Л. I. Дзегірэўскі³⁹.

Паэней да групы далучыліся камуністы С. В. Мельнжаў іА. М. Лысенка. Ка'муністы аб'ядналі вакол ся'бе шырокае кола беспар-тыйных. Яны разгарнулі вялікую 'палітычную і дыверсійную дзей-насць. 3 мэтай канспірацыі Л. I. Дзегіірэўскі стаў працаваць ко-нюхам на конезаводзе, а піраз некаторы час адкрыў па вул. Лені-на, 5 майстэрню па рамонту абутку. Яна стала :месцам сустрэч падпольшчыкаў. Асноўнымі аб'ектамі дыверсійнай дзейнасці падйбльнай арганізацыі 'былі чыгуначны вузел, крупазавод і падсоб-ная гаспадарка нямецкага ваеннаса гарнізона ў былым саўгасе «Пяскі» Гомельскага раёна. У лютьш 1943 года падпольшчьгкі Я. А. Мажэйка і С. В. Мельнікаў шляхаім пераводу стрэлікі на пу-цях здзейснілі сутычку двух саставаў ця-гнікоў на ст. Гомель, у выніку чаго згарэлі і былі пашкоджаны некалькі вагонаў з жы-вой сілай f тэхнікай ворага. У чэрвші 1943 года члены групы падпалілі харчовы склад па вул. Сямёнаўскай. Па даносу здрад-ніка фашысты схапілі і пакаралі амерцю ў верасні 1943 года Л. I. Дзегіреўаката і гаападыню канопііратыўінай кватэры I. С. Язерскую.

У пачатку 1943 года ў Навабеліцы пачала дзейнічаць падполь-ная група на чале з былым камандзірам 7-га асобнага пантедана-маставога батальёна А. В. Мацівеенкам. У склад яе ўв'аходзілі ва-еннаслужачыя С. С. Саірвіра, Ф. С. Корык, рабочыя лесакамбіната I. П. Пятроўскі, М. Е. Караленка і інш. Група вяла раз'ясняльную работу сярод насельніцтва, салдат італьянскага і славацкага пал-коў, што былі разм-ешчаны ў горадэе. Кіраўнік групы наладзіў сувязь з партызанскім атрадам «Бальшавік» і рэгулярна пера-даваў камандаванню атрада падрабіязную інфармацыю аб стано-вішчы ў Гомелі. Аднак фашысты напалі на след патрыётаў, хаця большая частка групы паспела ў чэрвені 1943 года оіерайсці ў партызанскі атрад «Бальшавік».

СУМЕСНЫМІ НАМАГАННЯМІ

V канцы 1942 — пачатку 1943 гадоў падгтольныя арганізацыі і камітэты актывізавалі лалітыч'ную работу сярод насельніцтва. У Гомель з партызанскіх фарміравіанняў макіроўвалі палітычную літаратуру, газеты, лістоўкі, звароты, міны, узрыўчатку і зброю. Вось а:б чым пісалася ў адной з лістовак Гомельскага партызан-скага злучэння:

«Браты і сёстры, якія знаходзяцца на часова акупіраванай ворагам тэрыторыі!

Дапамагайце партызанаім біць гітлераўцаў, зрывайце ўсе іх йланы! Чырвоная Армія блізка. Яна нясе выз'валенне ад фашысц-кіх сабак»⁴⁰.