Беларуская мова: Уводзіны ў навуку аб мове. Фанетыка. Граматыка, страница 10

Правілы пераносу слоў

Ø  Нельга пакідаць ці пераносіць адну літару, нават калі яна абазначае склад (яб-лык, ідэя)

Ø  Падвойныя зычныя пры пераносе раздзяляюцца (пачуц-це)

Ø   Спалучэнні літар дж, дз не раздзяляюцца, калі абазначаюць адзін гук (су-дзіць, прыяз-джаць). Спалучэнні прыставачнай д з каранёвымі ж,з пры пераносе раздзяляюцца (пад-земны, ад-жаць)

Ø  Літары й, ў, ь, а таксама апостраф не аддзяляюцца ад папярэдняй літары (лай-ка, праў-да, міль-ён, ад'-езд), аднак калі ў складаным слове другая частка пачынаецца з ў, то ў далучаецца да другой часткі (збожжа-ўборачны)

Ø  Пры пераносе пажадана, каб складападзел адпавядаў падзелу слова на марфемы (пера-нос, вела-спорт); аднак літара ы, што ідзе за прыстаўкай, не ад-дзяляецца ад прыстаўкі (ады-ход, безы-менны)

Ø  Пры збегу зычных у адной марфеме падзел для пераносу свабодны (ся-стра, сяс-тра, сяст-ра); аднак суфіксы разбіваць не рэкамендуецца (дзяжур-ства)

Ø  Нельга адрываць ініцыялы імёнаў і імёнаў па бацьку ад прозвішча і скарочаныя назвы ад тых лічбаў, да якіх яны адносяцца (Я. Купала, 5 т, 35 см, ХХ ст.)

Правапіс вялікай літары

Ø  З вялікай літары пішуцца імёны, імёны па бацьку, прозвішчы, псеўданімы, мянушкі, назвы кніг, часопісаў, устаноў, калгасаў, геаграфічныя і астранамічныя назвы і інш. (завод “Ударнік”, Гомельшчына, Луна)

Ø  З вялікай літары пішуцца ўсе словы ў складаных найменнях:

1.  афіцыйных і неафіцыйных назвах дзяржаў і іх частак (Рэспубліка Беларусь, Злучаныя Штаты Амерыкі, Далёкі Усход)

2.  назвах найвышэйшых дзяржаўных устаноў і пасад (Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь, Старшыня Савета Міністраў)

3.  назвах некаторых міжнародных арганізацый (Арганізацыя Аб’яднаных Нацый)

Ø     З вялікай літары пішацца першае слова ў складаных найменнях:

1.  назвах міністэрстваў, устаноў, прадпрыемстваў, навучальных устаноў (Міністэрства замежных спраў, Камскі аўтамабільны завод, Акадэмія навук, Беларускі дзяржаўны універсітэт транспарту)

2.  назвах свят, знамянальных дат, гістарычных падзей (Дзень настаўніка, 9 Мая, Дзевятага мая, Сталінградская бітва).

Выключэнні: Дзень Перамогі, Вялікая Айчынная вайна.

3.  выдзеленых двукоссем назвах узнагарод, назвах газет, часопісаў, літаратурных твораў (ордэн “Мацярынская слава”, газета “Літаратура і мастацтва”)

Ø     З вялікай літары пішуцца прыметнікі:

― калі яны абазначаюць прыналежнасць і ўтвораны ад уласных назваў, прозвішчаў пры дапамозе суфіксаў –аў- (-ав-), -оў- (-ов-), -еў- (-ев-), -ёў- (-ёв-), –ін- (-ын-) (Купалава слова, Машын платок).

Выключэнні – фразеалагізмы (ахілесава пята, гордзіеў вузел, арыядніна  ніць).

Ø     З малой літары пішуцца прыметнікі:

― калі яны ўтвораны ад уласных назваў пры дапамозе суфіксаў –ск-, -аўск-, -оўск-, -еўск- (гомельскія камбайны, купалаўскі стыль).

Выключэнні:

1. геаграфічныя назвы (Гомельская вобласць), гістарычныя назвы (Парыжская камуна);

2. калі прыметнікі ўваходзяць у склад назваў, якія можна замяніць словазлучэннямі са словамі імя, памяці (Коласаўская стыпендыя – стыпендыя імя Я. Коласа, Скарынаўскі універсітэт – універсітэт імя Ф. Скарыны).

Ø      З малой літары пішуцца назвы пасад, тытулаў (міністр, заслужаны дзеяч навукі, народны артыст)

<  Запомніце    значэнні   фразеалагізмаў книжнага характару