Статут быў адным з першых кодэксаў Еўропы, які абагульніў і замацаваў старыя, а таксама распрацаваў новыя нормы права, што былі накіраваны на ахову прыроды, падтрыманне і павелічэнне яе рэсурсаў, рацыянальнае іх выкарыстанне. Пры-родаахоўныя нормы Статута адыгралі вялікую ролю ў захаванні навакольнага асяроддзя. жывёльнага і расліннага свету, нетраў. Статут вызначау парадак карыстання і ўтрымання ў добрым стане зямельных угоддзяў, пушчаў, рэк, азёр, падрабязна рэгла-ментавау пытанні палявання, рыбнай лоўлі, бортніцтва і інш. Дзіхія каштоўныя жывёлы і птушкі. дрэвы. расліны знаходзіліся пад аховай закона. За парушэнне прыродаахоўных зако-наў вінаватыя прыцягваліся да матэрыяльнай адказнасці. Напр., за разбурэнне сакалінага гнязда спаганяўся штраф ад 3 да 6 коп грошаў, за адлоў ці адстрэл бабра - ад 2 да 4 коп (для параўнання: жарабец, маладая кабыла, рабочы вол кашта-валі па 2 капы грошаў), лася або аленя — 6 рублёў, зубра - 12 руб. (раздз. 10, арт. 1-9).
Выкладзеная ў Статуце прававая сістэма Вялікага княства Літоўскага грунтавалася на феадальных вытворчых адносшах, у ёй адлюстраваліся антаганізм паміж феадаламі і залежным насельніцтвам, становішча дробнай шляхты і буйных землеўладальнікаў, адносіны ўнутры асобных сацыяльных груп. Шматбаковае адлюстраванне сацыяльнай структуры феадальнага грамадства, у нетрах якога нараджаліся бур-жуазныя адносіны, прававога становішча розных слаёў насельніцтва дзяржавы спрыяла таму, што і праз 200 гадоў пасля выдання Статут лічыўся самым выдатным зборам законаў у Еўропе. Вядомы палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай Г. Калонтай на сейме 1791 так ахарактарызаваў Статут: «Я кажу аб той кнізе, аб якой нельга ўспомніць без вялікага захаплення... Статут робіць павагу чалавечаму розуму..., складзены так разумна, асабліва ў адносінах відаў пакарання, што яго можна лічыць самай дасканалай кнігай законаў ва ўсёй Еўропе».
Статут зрабіў значны ўплыў на развіццё права Расіі, Польшчы. Украіны. Латвіі і Эстоніі, дзейнічаў на тэрыторыі Беларусі і Літвы і пасля ліквідацыі Вял. кн. Літоускага. Афіцыйна яго дзеянне оыло адменена ў Віцебскай і Магілёўскай губернях у 1831, у Мінскай, Гродзенскай і Віленскай у 1840.[2].
Лiтаратура:
1.Статут Вялiкага княства Лiтоускага 1588. Тэксты. Даведнiк. Каментарыi.// Мiнск “Беларуская Савецкая Энцыклапедыя”iм. П. Броук, 1989
2.”К вопросу об утверждении Литовского Статута 1588 г”, Бардах Ю., 1978
Календарь событий по теме: « Разделы Речи
Посполитой ».
Начало 60-х гг. XVIII в.- В Речи Посполитой наступило очередное "бес-королевье". В борьбе за трон схлестнулись две магнацкие группировки – Чарторийских и Потоцких. В борьбу вмешались соседние державы. По приглашению Чарторийских на территорию Великого княжества были введены русские войска.
1764 г. Россия и Пруссия заключили договор, секретный артикул котор-ого предусматривал сохранять в Речи Посполитой шляхецкие вольности, выборность короля, действие принципа “либерум вето”.
1764 г.- на элекцийном (выборном) сейме на трон был посажен ставленник русского правительства - Станислав Понятовский.
1764 г.- на сейме русское правительство внесло предложение об уравнении православных и протестантских диссидентов в правах с католиками. Сейм в категорической форме отверг это предложение. Ответом стало образование двух диссидентских конфедераций: православной в Слуцке и протестантской в Торуни. По приглашению конфедератов в Варшаву вошли русские войска, и под дулами их ружей постановление об уравнении диссидентов с католиками было утверждено.[2].
1768 г.- противники уравнения организовали в Баре на Подолии свою конфедерацию и в начали военные действия против правительства. Отряды конфедератов принялись опустошать территорию Беларуси и Украины, где в это время вспыхнуло крестьянско-казацкое восстание.
Уважаемый посетитель!
Чтобы распечатать файл, скачайте его (в формате Word).
Ссылка на скачивание - внизу страницы.