Культура Беларусі набывала свае арыгінальныя рысы,нацыянальную самабытнасць,дасягнула най-вышэйшага ўздыму.Праваслаўная царква адыгравала вялікую ролю ў развіцці асветы,маралі, кніж-насці,пістьменства,мастацтваў.Правы праваслаўнай цэрквы былі падцверджаны і вялікім князем.З 15ст.з беларускіх знакамітых сямей з явіліся свае першыя епіскапы.У гарадах існавалі праваслаўныя брацтвы,якія збіралі вакол себя веруючых.З першай паловы 16ст.мітрапаліты і епіскапы сталі пры-значацца велікакняжацкай ўладай,іх падтрымалі большасць з феадалаў,праваслаўныя складалі 80% усяго насельніцтва,але вышэйшае духавенства не мела месца ў вялікакняжацкай радзе. Каталіцызм на Беларусі спрабавалі насадзіць крыжакі ў 8ст.,але ён не прыжыўся.,потым Ягайла заключыў Крэўскую унію.У 1387г. ствараецца Віленская каталіцкая епархія.Да канца 14ст. на землях Беларусі было ўжо 6 каталіцкіх прыходаў.Права ўтвараць прыходы належала вялікаму князю.Да канца 16ст.было створана 259 прыходаў.Каталіцкая царква мела вялікія зямельныя ўгоддзі,умешвалася ва ўнутранную палітыку ўлады. Духоўная творчасць адлюстроўвалася ў :фальклоры,песенным і музычным мастацтве.Узнікае новы эпічны жанр-песні і паданні.Значнае месца належыла абрадвай паэзіі і лірычным песным,тэатральна-харэаграфічным пастаноўкам на народныя святы.У 15-16стст.на Беларусі склаліся умовы для развіцця культуры Адраджэння і Рэфармацыі.Сярод гаражан і шляхты распаўсюджваліся ідэі гуманізму,мэцэнацтва.Бел.мова мела тадыстан дзяржаўнай.Энцыклапедыей гістарычных ведаў эпохі Сярэдневечча сталі летапісы:Хроніка ВКЛ,Летапісец вялікіх князёў літоўскіх.Выдатнымі постацямі Адраджэння былі Рыгор Цамблак, Мітрапаліт ВКЛ-першым унес у беларусскую літаратуру гуманістычныя ідэі.М.Гусоўскі-паэма ”песня пра зубра”.Ф.Скарына-заснавальнік новага жанру.,акрамя таго ён увеў на беларусі кнігадру-каванне,пераклаў і выдаў 23 кнігі бібліі.Дзеячзм пратыстанцкага накірунку быў С.Будны. В.Цяпінскі на свае сродкі заснаваў друкарню.У развіцці архітэктуры на Бел. Спалучыліся нацыя-нальныя і заходнееўрапейскія традыцыі.,якія прынеслі нам раманскі,гатычны стылі і барока.Было пабудавана шмат замкаў і крэпасцяў.Пашыраецца развіцце і фрэскавага жывапісу і іканапісу(“Адзігітрыя іерусалімская”;”Замілаванне”)У 15ст. з яўляюцца ўпершыню творы свецкага жывапісу-партрэты княгіні Ганны Радзівіл,князя Аляксандра Хадкевіча.З 15ст. пачынаюць распаўсюджвацца бібліятэкі пры манастырах.
В-20 Люблінская унія 1569 г, яе вытокі і сутнасць
Першага ліпеня 1569г. з явілася новая дзяржава-Рэч Паспалітая(ВКЛ і Польскае каралеўства). Пры-чыны саюзу:1)Барацьба Маскоўскага княства і ВКЛ за аб яднанне зямель Усходняй Еуропы пад сваёй уладай.Вынікам стала Лівонская вайна.Войны шлі з пераменным поспехам,але пасля разгрому арміі ВКЛ патрабаваўся саюзнік.2)У Польскім каралеўстве даўно не хапала вольных зямель для падаравання,акрамя таго Польшча хацела здзейсніць планы Ватыкана па пашырэнню уплыву каталіцызма.3)Унутраклассавыя супярэчлівасці ў шляхецкім саслоўі.Шляхта ВКЛ падтрымлівала ідэю уніі,бо спадзявалася заняць пануючае становішча у будучай дзяржаве.4)Няўдача ў заключэнні уніі з самім Маскоўскім княствам.Таму выключэне уніі з Польшай было прадвырашана.Польскія феадалы скарысталі цяжкае ваеннае становішча і дамагаліся перадачы ў склад Польшы зямель ВКЛ.Умовы уніі:ВКЛ Захоўвал свой адміністрацыйны апарат,заканадаўства,Судовыя арганізацыі,тытул,пячатку князя,войска і скарб.Аднак сейм павінен быў быць агульным і збірацца толькі ў Польшчы.Караля выбіралі сумесна,а знешняя палітыка была ў кампетэнцыі выключна Польшы.Палітычная дэскрымінацыя была на ліцо: на сейме з 180 галасоў прадстаўнікі ВКЛ мелі ўсяго 46.Антыпольскія настроі выліліся ў”вялікакняжацкае адраджэнне”На працягу 70-80-гг. У ВКЛ рэгулярна збіраюцца свае сеймы,а з 1581 пачаў дзейнічаць суд(Галоўны Трыбунал).Прыняцце Стату-та 1588г. скасаваў шмат палажэнняў Люблінскай уніі.Адзін з артыкулаў скасоўвае права набываць землі на тер. ВКЛ палякам і займаць там пасады.Ён падцвердзіў выкарыстанне старабеларускай мовы у якасці дзяржаўнай.Статут дзейнічаў да 1840.Другім напрамкам барацьбы стала ўтварэнне брацтваў.Яны адыгрывалі вялікую роль ў прапагандзе беларускай мове,пашырэнні асветы, кнігадрукарства.Аднак з цягам часу ВКЛ пачынае страчваць сваю самастойнасць.Польша ў 1696г. забараняе выкарыстанне бел.мовы.ў афицыйным справаводстве.Звужаецца яго роля ў культурным жыцци,адукацыя вядзецца ў аснощным на латыни и на польскай мове.Шляхта ВКЛ пераходзиць на польскую мову.Таким чынам манархична-рэспубликанская систэма якая сфармиравалася у Польшчы,была не ў стане аб’яднаць земли Рэчы Паспалитай.
Уважаемый посетитель!
Чтобы распечатать файл, скачайте его (в формате Word).
Ссылка на скачивание - внизу страницы.