Беларусізацыя — нац-на-кул-ная палітыка у БССР у 20-я гады.Уяуляла сабой комплекс мерапрыемствау,накіраваных на адраджэнне беларускай нацыі,развщцё нац-най культуры,беларускай мовы,нацыянальнай школы.Творцы палітыкі беларусізацыі:Чарвякоу,Ігнатоускі,Бурбю, Жылуновіч,Баліцкі,Кудзёлка (Чарот).Спрыяла правядзенню "беларусізацыі" палітычная барацьба у кірауніцтве СССР за лідэрства у сувязі з хваробай і смерцю Лен1на,якая прывяла да аслаблення кантролю з боку бальшавщкага цэнтра за нацыянальнымі ускраінамі..Час палнтыкі беларусізацыі дзеляць на 2 перыяды: 1)з пачатку 20-х гадоу да ліпеня 1924 г.,калі быу закладзены падмурак беларусізацыі; 2)з 15 ліпеня 1924 г. да канца 20-х гадоу,калі на 2-й сесіі ЦБК БССР беларусізацыя была абвешчана афіцыйнай дзяржаунай палітыкай. У снежні 1920 г. на II Усебеларускім з'езде Саветау упершыню было заяулена аб неабходнасці арганізацьй жыцця грамадства і дзяржавы на роднай мове.У 1923 г. адбылася партканферэнцыя КП(б)Б,якая была прысвечана разгляду нацыянальнага пытання.Рабіліся і практычныя крокі: у 1920 г. пачау дзейнічаць беларускі вандроуны тэатр Уладзіслава Галубка і Беларускі дзяржауны драматычны тэатр у Мінску(ставіліся спектаклі "Паулінка", "Машэка", "Кастусь Калшоуск!". У 1921 г. створана першая у БССР вышэйшая навучальная установа — Беларускі дзяржауны універсітэт (БДУ),першы рэктар - гісторык Пічэта,у 1922 г. — Інстытут беларускай культуры(навукова-даследчая установа) і Інстытут сельскай гаспадаркі.Пачалі працаваць дзяржауны музей і цэнтральны архіу.У 1921 г. - утворана выдавецтва "Савецкая Беларусь",пачалі выходзіць газеты,часопісы,кнігі на беларускай і інш. мовах. 3 15 ліпеня 1924 г. беларусізацыя набыла афіцыйны статус.Праводзілся мерапрыемствы і працавала камісія па яе ажыццяуленню у БССР.Асноуныя накірункі "беларусізацыі":моуная палітыка,пераход школ на беларускую мову,развщцё грамадсюх навук,беларускай выдавецкай справы,беларусізацыя дзяржаунагаі партыйнага апаратау.
Справаводства дзяржаунага апарату і часцей Чырвонай Арміі пераводзілася на беларускую мову.Беларуская,руская,польская,яурэйская мовы прызнаны раунапраунымі.Вучні вучыліся у школах на роднай мове з абавязковым вы-вучэннем дзяржаунай мовы — беларускай.У 1928 г. у рэспубліцы было 23 яурэйскія,19 польскіх, 16 рускіх,2 украінскія і 2 нямецкія Саветы. Узнік нацыянальны польскі раён з цэнтрам у Дзяр-жынску.Была дадзена амністыя усім удзельнікам нацыянальных фарміраванняу і арганізацый грамадзянскай вайны.Вярнуліся у рэспубліку Ластоускі,Лёсік і інш. дзеячы вызваленчага руху.3 павагай ставіліся да беларускай мовы апаратчыкі інш. нацыянальнасцей.Напрыклад, Крыніцкі (узначальвау КПБ у 1924-1927 гг.) рускі па нацыянальнасці,авалодау беларускай мовай,чытау на ей даклады. У 1929 г. Інбелкульт быу рэарганізаваны у Беларускую Акадэмію навук(прэзідэнт- гісторык Ігнатоускі). Беларусізацыя спрыяла развіццю бел. літаратуры: узніклі літаратурныя аб'яднанні "Маладняк", "Полымя", "Узвышша". Праваднікі гэтай палітыкі: пісьменнікі Колас, Купала,Дубоука,Чарот,Галавач,Чорны,Лынькоу.У 1928 г. створаны 1 беларускі мастацкі фільм "Лясная быль"(рэжысёр — Тарыч). У 1928 г. адкрылася кінастудыя мастацкіх фільмау "Савецкая Беларусь" у Ленінградзе.Беларуазацыя мела дасягненнні.Да канца 20-х гг. на беларускую мову выкладання было пераведзена каля 80 % сярэдніх школ,у центральных установах служачыя авалодалі беларускай мовай: у 1925 г. — 20 %, у 1927 г. — 80 %. Гэта рабілася на дэмакратычных асновах з моцнай падтрымкай насельніцтва,Але нац-на-кул-нае будаунщтва ажыццяулялася у сутычках розных сіл.3 аднаго боку,былі спробы прыпыніць,з другога — фарсіраваць бела-русізацыю.Росквіт беларусазнауства быу нядоугі.У канцы 20-х гг. беларусізацыя была згорнута. Дзеячы,якія яе праводзілі, был! названы нацыянал-дэмакратамі і абвінавачаны у жаданні рэстаурацыі капіталізму у БССР і адзялення ад СССР.
Уважаемый посетитель!
Чтобы распечатать файл, скачайте его (в формате Word).
Ссылка на скачивание - внизу страницы.