Вярхоуны Савет Беларусі прыняу 27 ліпеня 1990 г. Дэкларацыю аб дзяржауным суверанітэце,а 25 жніуня 1990 года- абвясціу аб поунай незалежнасці Беларусі. З гэтага часу пачауся шырокі грамадскі рух за нацыянальнае адраджэнне. Узрасла цікавасць беларускай грамадскасці да вытокау свайго народа, яго гісторыи и культуры, асветы і адукацыі.
Гісторыя- гэта фундамент , на якім будуецца жыцце народу. I каб адбудаваць свае жыцце, трэба пачаць с фундаменту, каб будынак быу моцны. А фундамент у нас важны, гісторыя наша багата. Яскравая і шматгранная культура Беларусі уключая у сябе асвету і адукацыю. Які шлях пройдзены беларускім народам у развіцці гэтых галін са старадауніх часоу да цяперашніх дзен , які вопыт перанесены у сучаснасць, а что адмечана як не жыццестойкае – вось тэма реферату .
1.АСВЕТА, ПІСЬМЕННАСЦЬ, АДУКАЦЫЯ СТАРАЖЫТНЫХ ЧАСОЎ (Х-ХУІІ СТАГОДЗЯЎ)
Асвета - гэта сiстэма адукацыйна-выхаваучых i культурна-асветных мерапрыемствау i спецыяльных устаноу краiны. Па мэтах, задачах i структуры мае канкрэтна-гiстарычны характэр, залежыць ад узроуню экана-мiчнага, палiтычнага i культурнага развiцця грамадства.
На Беларусi да з'яулення пiсьменнасцi першастныя элементы асветы базiравалiся на канонах народнай педагогiкi. Яны былi арганiчнай часткай сацыяльна-эканамiчнага i культурнага жыцця грамадства. Праяулялiся у працоуным навучаннi у авалоданнi навыкамi земляробства, разнастайных рамеслау.
Асвета, пiсьменнасць i кнiжнасть на беларускiх землях сталi пашырацца у 10 стагодде, пра што свед-чыць знаходка вiслай пячаткi булы полацкага князя Iзяслава з кругавым надпiсам яго iмя на грэчаскi манер. З заснаваннем епiскапскай кафедры i узвяденнем у 1050-55 г. Сафiйскага сабора у Полацку узнiк центр летапiсання Полацкай зямлi i бiблiятэка. Князеуна Ефрасiння Полацкая у заснованным ею у Полацку Спаскiм манастыры арганiзаваля школу для простых хлопчыкау i дзяучынак, сама перепiсвала кнiгi. Помнiкам асветы i пi-сьменнасцi таго часу з’яуляецца напрастольны падпiсны крыж, зроблены у 1161 г. Лазарам Богшам для Спаса-Ефрасiньеускага манастыра. Сведчаннем распаусюджанасцi асветы i пiсьменнасцi з’яулюцца так званыя Барыса-вы камянi i многае iншае.
Адной са старажытных калысак асветы i пiсьменнасцi на Беларусi была Туроуская зямля. З заснавннем каля 1000 г. у г. Тураве епiскапскай кафедры тут пачалi асветнiцкую дзейнасць i перапiску кнiг два манастыры. Адсюль паходзiць «Туроускае евангелле». Пры раскопках Турова знойдзены кнiжные засцежкi i пiсалы. У 12 стагоддзе Турау стау цэнтрам вялiкай магутнай «зямлi» -раннефеадальнага дзяржунага утварэння. У гэты перы-яд расквiтнеу талент аднаго з буйнейшых асветнiкау 12 стагоддя Кiрылы Тураускага. Слава i вядомасць пра яго «Поученiя» расходзiлася разам з тэкстамi по многiм землям i мелi асветнiцкае i сацыяльна-педагагiчнае значэн-не. Ен заахвочвау сваiх суачыннiкау да кнiг i ведау, давау парады для чытання.
Пра пашырэнне пiсьменнастi сярод гараджан Тураускай зямлi сведчать пiсалы, знойденыя у Пiнску, Слуцку, Бярэстi, фрагменты амфары i шыфернае праслiца з надпiсамi, розныя рэчы з нанесенымi на iх асобнымi лiтарамi.
Развiццё феадальных адносiн спрыяла пранiкненню пiсьеннастi у вёску, дзе уменне чытать, пiсать,лiчыть патрабавалася ад прадстаунiкоу феадальнай адмiнiстрацыi.
На працягу 10-13 ст. у побыт беларускiх гарадоу паступова уваходзлi рукапiсные кнiгi. Напiсаныя на пергамнце, яны каштавалi дорага, iх маглi набыць толькi заможныя гараджане. Можна было карыстацца кнiгамi бiблiятэк – «кнiжнiц» пры цэрквах i манастырах. Асноуную массу кнiг складалi рэлiгiйна-дыдактычныя творы, былi кнiгi i прыродазнаучага характару. Вялiкае значэнне мелi кнiгi гiстарычна-асветнага зместу, якiя апiсвалi бiблейскiя падзеi, вiзантыйскую i сусветную гiсторыю. Яны стымулявалi напiсанне мясцовых летапiсау i хронiк. Па кнiгах тагачасны чытач знаёмiуся з незнаёмым яму светам, асэнсоувау гiсторыю свайго народа у супастауленнi з гiсторыяй iншых народау, што фармiравала яго светапогляд, выхоувала эстэтычныя густы, жыццёвыя iдэалы, павышала узровень культуры.
Звязаная з щырокiмi бытавымi i культурнымi патрэбамi, асвета у 10-13 ст. дасягнула дастаткова высокага культурнага узроуню, пастаянна жiвiлася iдэямi народнай педагогiкi, стала трывалым падмуркам для асветы наступных стагодзяу.
З сярэдзiны 13-пачатку 14 ст. набiралi сiлу агульнакультурныя тэндэнцыi развiцця беларускай народнасцi. Яна выходзiла на гiстарычную арэну у складаных знешнепалiтычных абставiнах. Ва умовах мангола-татарскага нацiску з усходу i крыжацкай агрэсii з захаду адбылося аб’яднанне беларускiх, лiтоускiх i украiнскiх зямель у феадальную дзяржаву – ВКЛ. Культурны падмурак папярэдняй эпохi спрыяу далейшаму развiццю i пашырэнню асветы ва усiх беларускiх землях i за iх межамi. Беларуская мова набыла грамадскую вагу i атрымала статус агульнадзяржаунай на усёй терыторыi ВКЛ, стала мовай яго лiтаратуры i справаводства. Пры правасслауных храмах стваралiся i працава лi прыходскiя школы, пры каталiцкай-кафедральные. Адметнай зъявай у галiне асветы 14-15 стаходдзя было пашыренне гiстарычных творау, узнiкненне беларускага лiтаратурнага летапiсання.
Уважаемый посетитель!
Чтобы распечатать файл, скачайте его (в формате Word).
Ссылка на скачивание - внизу страницы.
