Перевод 17 текстов с русского на белорусский язык (Причины изучения истории. Отличие мудрости от ума), страница 10

дакумент адлюстроўваецца на экране ў выглядзе  плоскай  таблiцы,  у  якой

паiменаваны строкi i слупкi. Гэта можа быць  класный  часопiс,  ведамасць

заработнай платы, чыгуначнае распiсанне i т.п.

     Асаблiвасццю электроннай таблiцы з'яўляецца магчымасць  устаўляць  у

яе клеткi формулы замест  лiчбаў.  Напрыклад  вы  можаце  завесцi  клетку

"Зарабатак наствўнiка Iванова за год". Адпаведная  формула  будзе  проста

сумай уключнага ўсех клетак з месяцовай зарплатай. Тады  ў  пачатку  года

ўключнае гэтай клеткi будзе раўняеца  нулю,  пасля  студзеня  -  зарплаце

Iванова за студзень, пасля лютага зарплаце за студзень  i  люты  разам  i

г.д. Пры гэтым змена  будзе  здарацца  аўтаматычна  пры  ўводзiнах  новых

данных аб зарплаце Iванова.


//---------------------------------------------------------------------//

     Мыслители прошлого считали, что мудрость  отличается от обычного ума

тем, что рассматривает явления во времени, в его развитии, в эволюции. И,

оглянувшись  в  головокружительные  глубины многомиллиардолетней  истории

Земли,  можно, пожалуй, сказать, чуть все дымные трубы, синхрофазотроны и

цивилизации произошли от маленьких "живых зверьков"  (так назвал бактерии

А.Левенгук), что породили  в мутации докембрийскую синезелёную водоросль,

прародительницу растений и создательницу атмосферного кислорода.

     Не плохо бы, конечно, посмотреть  и поглубже, проследить эволюцию от

самого  её  истока,  от  того "Большого  взрыва", давшего  начала времени

пространству и  атомам.  Но,  увы,  глобальная  теория  эволюции  ещё  не

создана, не настал ещё, видно, для этого срок.  Много загадок таиться ещё

в истории  развития  жизни, в  происхождении  видов и родов, но ясно одно

бесспорно: "...человек  есть часть природы" и историю "можно разделить на

историю природы и историю людей. Однако эти две формы неразрывно связаны;

и до тех  пор, пока существуют  люди,  история  природы  и история  людей

взаимно обуславливают друг друга".

     История же людей  ничтожно коротка  в сравнении с историей Земли. От

наших  первобытных предков, от первого человекообразного, взявшего в руки

палку, нас отделяет около  миллиона лет; от первой земной тверди - земной

коры - несколько миллиардов.  В природе мы появились  совсем недавно.  Мы

самые молодые  её обитатели, младенцы среди других видов и родов,  других

форм жизни.

//---------------------------------------------------------------------//

     Мыслiцелi мiнулага лiчылi, што мудрасць адрознiваецца ад  звычайнага

розуму тым, што разглядае з'явы ў часе, у яго развiццi,  у  эвалюцыi.  I,

азiрнуўшыся ў галавакружныя глыбiнi шматгадовай гысторыi Зямлi,  магчыма,

бадай, кажучы, ледзь усе  дымныя  трубы,  сiнхрофазатроны  i  цiвiлiзацыi

пайшлi  былiся  ад  маленькiх  "жывых  звяркоў"  (так  назваў    бактэрыi

А.Левенгук), што парадзiлi ў мутацыi дакембрыйскую сiнязялёную водарасць,

прамацi раслiн i стваральнiцу атмасфернага кiсларода.

     Не дрэнна б, вядома, паглядзець i паглыбей,  прасачыць  эвалюцыю  ад

самага яе вытока, ад  таго  "Вялiкага  выбуха",  надаўшага  пачала  часу,

прасторы i атамам. Але, на  жаль,  глабальная  тэорыя  эволюцыi  яшче  не

створана, не настаў яшче, бачна, для гэтага термiн. Шмат  загадак  таiцца

яшче ў гысторыi развiцця жыцця, у паходжаннi вiдаў i радоў, але ясна адно

бясспрэчна:"...чалавек ёсць частка прыроды" i гысторыю "магчыма раздялiць

на гысторыю прыроды i гысторыю людзей. Аднак гэты  дзве  формы  непарыўна

звязаны; i да тых пор, пакуль iснуюць людзi, гысторыя прыроды i  гысторыя

людзей узаема абумоўлiваюць сябр сябра".

     Гысторыя ж людзей нязначна кароткая ў параўнаннi з гысторыей  Зямлi.

Ад нашых першабытных продкаў, ад першага  чалавекападобнага,  узяўшего  ў

рукi палку, нас адзяляет каля мiльёна гадоў; ад першай зямной  цвердзi  -

зямной кары - некалькi мiльярдав. У прыродзе мы з'явiлiся зусiм  нядаўна.

Мы самыя маладые яе жыхары, немаўляты сярод iншых вiдаў  i  радоў,  iншых

форм жыцця.

LAny(C) 1997