Антифеодальная борьба в белорусских землях в XVII-XVIII веках

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ

УЧЕРЕЖДЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЯ

“БЕЛОРУССКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ТРАНСПОРТА”

Кафедра философии, истории и политологии

СУРС-2

«Антифеодальная борьба в белорусских землях в XVII-XVIII веках»

Задание Е–3.

ВыполнилаПроверил                                                                                                                                                                                                    

студентка группы СА-11                                      доцент

Афанасьева Ольга                                              Бессольнов А.В

Гомель 2012

Содержание

1.Подготовить доклад на тему «Крестьянское землевладение и землепользование в Белоруссии в XVI -XVIII вв.».

2.В чём сущность права «liberumveto» ?

3.Составить тест из 5 вопросов по теме «Полководцы ВКЛ в XVI-XVIII вв.».

4.Подготовьте викторину «Что? Где? Когда?» по теме «Начало промышленного переворота. Ремесло и торговля в Белоруссии в XVI-XVIII вв.».

5.Список используемой литературы.

2.В чём сущность права «liberumveto» ?

«Свободное вето» (лат.Liberumveto) — принцип парламентского устройства в Речи Посполитой, который позволял любому депутату сейма прекратить обсуждение вопроса в сейме и работу сейма вообще, выступив против.

Истоком этого принципа стала традиция единодушного принятия решений в сейме, где каждый шляхтич представлял свою область, был избран местным сеймиком и нёс перед ним ответственность за все решения сейма, а также федеративного характера самого польско-литовского государства. Решение, принятое большинством против желания меньшинства (даже если это был только один сеймик) считали нарушением принципа политического равенства. Кроме того, для обоснования указанного принципа ссылались на закон Nihilnovi (так называемая Радомская конституция), который запрещал королям принимать новые законы без согласия шляхты.

Обычно считается, что впервые этим правом воспользовался и прекратил работу сейма представитель Тракай Владислав Сициньский в 1652 г. Но это мнение ошибочно в действительности, он только наложил вето на продолжение дебатов в сейме вне установленного законом срока. Только в 1669 году в Кракове работа сейма была досрочно прекращена на основании liberumveto, наложенного представителем Киева Адамом Олизаром.

В первой половине XVIII века, эта практика становится все более и более обычной для сессий сейма, которые прекращались в соответствии с liberumveto. Соседи Речи Посполитой: Россия и Пруссия сочли это удобным инструментом ослабления Польши.

После 1764 г. liberumveto практически не применялось: принцип единодушия не препятствовал работе конфедеративных сеймов. Депутаты в начале сессии формировали «конфедерацию» (польск. konfederacja), чтобы предотвратить её остановку работы сейма в соответствии с liberumveto.

Liberumveto было упразднено 3 мая 1791 года; Конституция (принятая конфедеративным Четырёхлетним сеймом) установила принцип большинства.

Достижения той конституции, однако — призванной стать первой современной кодифицированной конституцией Европы — были аннулированы другим, конфедеративным сеймом, собранным в Гродно в 1793 г. Этот сейм, под принуждением России и Пруссии, ратифицировал предпоследний, Второй раздел Речи Посполитой.

3.Составить тест из 5 вопросов по теме «Полководцы ВКЛ в XVI-XVIII вв.».

Сопоставить:

1. Подготовить доклад на тему «Крестьянское землевладение и землепользование в Белоруссии в XVI -XVIII вв.».

У гэты перыяд, як і ў папярэднія стагоддзі, магчымасці сялянскай гаепадаркі ў многім залежалі ад прыродна-геаграфічных умоў, перш за ўсё ад стану глебы. Не выпадкова Устава на валокі 1557 г. пры вызначзнт памеру ставак грашовага пабору з цяглых надзелаў зыходзіла з якасці зямлі і адрознівала добрую, сярэднюю, дрэнную і вельмі дрэнную. Устава Магі-лёўскай воласці 1594 г„ грамата караля ЖыгімонтаІІІ 24 студзеня 16221, у якой падскарбію прадпісвалася правесці ў Полацкай воласці памеру, адрознівалі «добрыя, сярэднія і дрэнныя грунты».

Ha ўсямерным пашырэнні ў сувязі з рыначнай кан'юнктурай пасеваў канапель, што патрабавала адымання ад сялян лепшых зямель, настойвала інструкцыя княжны Ганны Радзівіл 18 мая 1634 г. упраўляючаму ўладанняў у Пастаўскай, Полацкай валасцях, маёнткаў Прусавічы, Гаць137. Пашырэнне фальваркаў было асноўным сродкам павелічэння вытворчасці прадуктаў, прызначаных для продажу. На гэтым настойвала, напрыклад, інструкцыя ўладальніка Віцебскай эканоміі магната Кішкі, якая патрабавала ад упраўляючага як мага больш прадуктаў «пусціць на грош».

У такіх умовах сялянская гаспадарка, яе арганізацыя і магчымасці цалкам вызначаліся сістэмай феадальнага землеўладання і землекарыстання.

3 правядзеннем валочнай памеры сялянскі надзел у адну валоку ўсё больш адцясняў такія вызначэнні сялянскіх зямель, як «службы», «жэрабя», «абруб», «крут», «след».

Надзелам, атрыманым ад феадала, не абмяжоўвалася сялянскае землекарыстанне. У кнігах Берасцейскай магдэбургіі захаваўся шэраг сведчанняў куплі сялянамі ўчасткаў сенакосаў, а таксама ўчасткаў пашы. Пры гэтым пакупнікі (усе сяляне Берасцейскай эканоміі) названы «ўчцівымі», а адзін з іх «працавітым». Магчыма, права купляць участкі зямлі мелі толькі дзяржаўныя сяляне і ў межах дадзенага ўладання. Аднак практыка арэнды і куплі зямлі сялянамі існавала і ў прыватных уладаннях. Ускосным пацвярджэннем гэтаму можа служыць артыкул 24 Уставы валочнай памеры Койданаўскага ўладання Радзівілаў 1588 г., у якой сказана: «Падданыя не павінны наймаць і купляць зямлю ў шляхты і суседзяў пад штрафам рубель грошаў». Тут жа забаранялася самавольна засяваць пусткі, гэту забарону ўтрымліваў і Статут 1588 г.

Аб'ектам гаспадарчай дзейнасці селяніна былі таксама лясы, азёры, рэкі, лугі. Яны даўно сталі ўласнасцю землеўладальніка, але адмовіць сяля-нам у праве карыстацца імі ён не мог, хаця дыктаваў шэраг абмежаванняў.

Стан сялянскай гаспадаркі залежаў таксама і ад таго, якім быў надзел — цяглым, чыншавым ці вольным. У гэтым аспекце аснову гаспадаркі беларускага селяніна, згодна з данымі 80—90-х гадоў XVI — першай паловы XVII ст.