Neologizmy oraz związki frazeologiczne w nowoczesnym polskim języku, страница 7

Ważne, by frazeologizmów używać zawsze w ich właściwej postaci językowej. Dlatego w powyższych przykładach najlepszym rozwiązaniem będzie na ogół dokładnie jeden czasownik. Po uzupełnieniu tych porównań warto zastanowić się nad znaczeniem każdego z nich.  

Frazeologizmy mogą pochodzić z:

·  Biblii(tzw. biblizmy)  – np. kainowe znamię;

·  mitologii– np.syzyfowa praca;

·  z historii– np. przekroczyć Rubikon;

·  z literatury– np. czekać na Godota;

·  z życia codziennego– np. wziąć się w garść.

Mimo że frazeologia stała się samodzielną nauką, nie powinno się zapominać o jej związkach z leksykologią, z której się wywodzi i którą dopełnia.

Natomiast przedmiotem zainteresowań frazeologii są – jak sama nazwa wskazuje – frazeologizmy,nazywane również związkami frazeologicznymi. Związki – a więc konstrukcje wyrazowe, nie pojedyncze wyrazy. Dla frazeologii – w ujęciu tradycyjnym – podstawowe znaczenie ma fakt połączenia wyrazów w nader samodzielną językowo całość – właśnie w konstrukcję językową, czyli w mniej lub bardziej rozbudowaną grupę wyrazów.

Typy związków ze względu na stopień zespolenia:

·  związki luźne – tworzone doraźnie (każdy z elementów takiego związku może zostać wymieniony albo połączyć się z innymi słowami), np.pisać list, kupić masło;

·  związki łączliwe – silniej zespolone; element takiego związku może zostać wymieniony tylko na jakiś z synonimów: dobić targu (albo interesu), kary koń (źrebak, rumak);

·  związki stale – występujące w niezmiennej postaci (nie można ich zmienić czy uzupełnić), mają znaczenie przenośne. Często nie da się ich przetłumaczyć na inne języki – określamy je wówczas jako idiomy (albo idiomatyzmy).

Podział związków frazeologicznych ze względu na ich strukturę:

·  zwroty – są związkami czasowników lub imiesłowów przysłówkowych z innymi wyrazami, np. spalić za sobą mosty, bić się z myślami,

·  wyrażenia – ich ośrodkiem jest rzeczownik, przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy, rzadziej przysłówek, np. czarny charakter, świeżo malowane; także utarte porównania, np. głupi jak but,

·  frazy– mają kształt zdania lub równoważnika zdania, np. niedaleko pada jabłko od jabłoni; do tej grupy należą np. przysłowia, porzekadła, maksymy.

Funkcje związków frazeologicznych:

·  służą wyrażeniu ekspresji;

·  dają plastyczność wypowiedzi;

·  pomagają precyzyjniej sformułować myśli;

·  przechowują archaiczne formy i wyrazy;

·  wprowadzają humor do wypowiedzi;

·  są tworzywem żartów językowych i zabiegów stylizacyjnych.

Bibliografia

ü  B. Bartnicka, Podstawowe wiadomości z dialektologii polskiej z ćwiczeniami, Warszawa 1965;

ü  B. Wierzchowska, Różnice w mowie pokoleń, Warszawa 1952;

ü  E. Sękowska Neologizmy słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie (wybrane tendencje), red. Uniwersytet Warszawski Warszawa 2011;

ü  J. Kąś, Problem integracji leksykalnej w gwarach, Kraków 1986;

ü  Język polski jako narzędzie komunikacji we współczesnym świecie, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2007 (wybrane artykuły, np. E. Smułkowej, J. Riegera, H. Karaś);

ü  K. Michalewski, Produktywne formanty słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie (wybrane zagadnienia). Współczesna leksyka, cz. II, Łódź 2001;

ü  K. Ozog, Nowe czasy, nowy język polski, Kwartalnik Edukacyjny, Rzeszów, 2007;

ü  M. Łosiak, Polski bez błędów. Poradnik językowy dla każdego, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2001;

ü  Tadeusz Lehr-Spławiński, Władysław Kuraszkiewicz, Franciszek Sławski, Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1954;

ü  Zygmunt Zagórski, Prace językoznawcze, Rzeszów 1982.