Neologizmy oraz związki frazeologiczne w nowoczesnym polskim języku, страница 6

Bardziej skomplikowana jest sprawa~poprawności łączliwych związków frazeologicznych. Mówimy np. stracić zdrowie, stracić okazję, pa-dzieję, dobrą sławę. Wszystkie te zwroty uznamy za poprawne, bo nie ma sprzeczności między ich członami, tj. treści tych członów harmonizują ze sobą. Nie możemy natomiast uznać za poprawne zwrotów: „stracić chorobę" ani „stracić złą sławę", w tych bowiem związkach występuje wyraźna dysharmonia między treściami ich członów. Pojęcie straty kojarzy się z czymś wartościowym, na czym nam zależy. Do takich pojęć ani choroba, ani zła sława nie należą i dlatego też wymienione związki są niepoprawne pod względem logicznym.

Jak widać z podanych przykładów, rozpatrując związki frazeologiczne pod kątem widzenia ich poprawności, powinniśmy mieć na względzie przede wszystkim kryterium logiczne, które wymaga zharmonizowania treści członów związku.

Aby stwierdzić, czy użyty w wypowiedzeniu związek frazeologiczny jest poprawny, nie wystarczy poprzestać na zbadaniu jego wewnętrznej poprawności, tj. zharmonizowania treści członów wewnątrz związku. Zdarza się bowiem, że poprawny wewnętrznie związek nie jest dostosowany do kontekstu. Na przykład w zdaniu zaczerpniętym z prasy: Zakład nr I jest jeszcze rześkim staruszkiem występuje wyrażenie rześki staruszek, które jest wewnętrznie poprawne, bo tak można określić starego człowieka, który jest zdrowy i żwawy. Natomiast nie nazwiemy w ten sposób przedmiotu oznaczonego rzeczownikiem nieżywotnym.

Stąd wniosek, że o poprawności związku frazeologicznego decyduje nie tylko wewnętrzna harmonia treści jego składników, ale także jego zgodność z treścią większej całości: wypowiedzenia lub nawet wielu wypowiedzeń.

Wnioski

Neologizm – środek stylistyczny; nowy wyraz utworzony w danym języku, aby nazwać nieznany wcześniej przedmiot czy sytuację lub osiągnąć efekt artystyczny w utworze poetyckim.

W niektórych państwach neologizmy powstają w wysokich gremiach rad językowych, które w trosce o czystość własnego języka szukają nowych terminów, by uniknąć zapożyczeń z języków obcych. Z takiego postępowania szczególnie znana jest Francja . Bardziej naturalna jest jednak sytuacja, kiedy wchodzą one do użycia poprzez zapożyczenie z innego języka. Tak działo się od zawsze, stąd w polszczyźniedawniejsze makaronizmydzisiaj uważane są już za zwykłe słowa, bez których nie można się obejść na co dzień.

Neologizmyto nowe słowa w języku. Biorąc pod uwagę źródła ich powstawania, wyróżniamy: 

• neologizmy słowotwórcze – nowe słowa tworzone od słów polskich i obcych za pomocą polskich przedrostków, przyrostków czy wrostków: kablówka, wielkopowierzchniowy, kliknąć, reklamożercy, esemesować; 

• zapożyczenia – słowa z języków obcych, powoli, ale skutecznie polszczone: salak, show, CV, supermarket; 

• neosemantyzmy (neologizmy znaczeniowe) – dawne słowa uzyskujące nowe dodatkowe znaczenia: myszka, ikona; 

• neologizmy frazeologiczne – nowe frazeologizmy: siedzieć na czacie, wypasiony samochód; 

• neologizmy poetyckie (artystyczne) – słowa tworzone na użytek jednego niegdyś utworu artystycznego (wiersza, piosenki, dziś także reklamy, ulotki, hasła promocyjnego): Danio; Garomił – płyn do mycia naczyń; do tej kategorii należą nasze domowe neologizmy, słówka tworzone na rodzinny i towarzyski użytek: mykać, telewizornia, Mryzio.

Frazeologia jet to dział językoznawstwa zajmujący się badaniem charakterystycznych dla danego języka stałych związków wyrazowych, zwrotów oraz wyrażeń.

Frazeologizm to utrwalone w języku połączenie dwóch lub więcej wyrazów o ściśle określonym znaczeniu przenośnym. Takie połączenie stanowi całość znaczeniową, to oznacza, że znaczenie frazeologizmu nie jest sumą znaczeń poszczególnych wyrazów), np. nabić kogoś w butelkę = oszukać, a nie włożyć jakąś osobę do butelki.