У 1941-1942 гг. эмiграцыйны польскi урад у Лондане пашырае супрацоунiцтва з Савецкiм Саюзам. 4 снежня 1941 г. генерал У.Сiкорскi падпiсау у Маскве з урадам СССР умовы ваеннай узаемадапамогi у барацьбе з Германiяй. Крыху раней, летам 1941 г., было падпiсана пагадненне аб фармiраваннi на тэрыторыi СССР польскай армii. Ство-раная у асноуным з ваеннапалонных польскiх афiцэрау армiя генерала В.Андэрса у сакавiку 1942 г. пачала эвакуацыю з СССР праз Iран у Пауночную Афрыку, каб разам з англiйскiмi i амерыканскiмi войскамi змагацца з фашысцкай Германiяй. У Маскве былi створаны Саюз польскiх патрыётау i польскiя узброеныя сiлы на чале з З.Берлiнгам.
У лютым 1942 г. на базе "Саюза узброенай барацьбы" i iншых сiл па загаду польскага кiраунiцтва у" Лондане была створана Армiя Краёва - падпольнае ваеннае фармiраванне знiшчанай Польскай дзяржавы, якое дзейнiчала як на тэрыторыi уласнай Польшчы, так i у Заходняй Беларусi (у раёне гарадоу Лiда, Навагрудак, Ваукавыскі, Ашмяны, Жалудок, Шчучын, Валожын, Гродна, Брэст i т.д.), Заходняй Украiне i Лiтве. Галоунай задачай фармiравання з'яулялася барацьба за аднауленне Польскай дзяржавы у межах 1 верасня 1939 г. з уключэннем у яе склад Заходняй Беларусi, Заходняй Украiны i Вiленскага краю Лiтвы.
Цэнтр камандавання Армiяй Краёвай знаходзiуся у Варшаве. Праз пункты радыёсувязi i дэлегатау сувязi ён падпарадкоувауся ураду У.Сiкорскага у Лондане. Варшаускаму цэнтру падначальвалiся акругi на чале з камендантамi, якiя у сваю чаргу кiравалi мясцовымi фармiраваннямi армii у раёнах. Работу Армii Краёвай у заходнiх абласцях Беларусi накiроувалi вiленскi, баранавiцкi, брэсцкi, беластоцкi, лiдскi, навагрудскi каменданты акруг. Строга захоува-лася канспiрацыя. Ксяндзы прымалi у байцоу прысягу. Галоунымi камендантамi (камандуючымi) Армii Краёвай былi генералы С.Равецкi (да 30 чэрвеня 1943 г.), Т.Камароускi (да падаулення Варшаускага паустання 1944 г.), Л.Акулiцкi (памёр 24 снежня 1946 г. у маскоус-кай турме Бутыркi). [1, стр.257]
3 лiпеня 1941 года сiтуацыя стала мяняцца. Па-паршае, у тых мясцiнах, дэе савецкi тэрор быу найбольш жорсткi i масавы, насел ьнiцтва ледзь не вiтала немцау, як... вызвалiцаляу! Пра што сведчыць, налрыклад, рапарт разведкi ЗВЗ-АК з Беласточчыны. Па-другоа, з цэн-тральнай Польшчы i Вiленшчыны, ратуючыся ад СС. i лiтоускiх "шаулкзу", сюды масава уцякалi палякi. Па-трэцяс, першую дапамож-ную палiцыю i мясцовую адмiнiстрацыю фар-мiравау Вермахт, чые афiцэры выходзiлi вы-ключна з сiюмiнутных патрэб i адбiралi "пацяр-пелых ад саветау ", лепш адукаваных, ведаючых па-нямецку i маючых адмiнiстрацыйны вопыт — зразумела, што у вынiку даваеннай "сана-цыi* беларусы рауняцца з палякамi тут не маглi,
а таму практычна увесь акупацыйны- апарат апынууся уi руках палякау!
"На Б«ласточчынс амальуся адмiнiстра-цыя ^ руках палякау. Акупамт вяртав на працу тых, хто займау гэтыя ж месцы да 1939 года»".
"Агарат у Гродна — польскi. 72-асабо-вая служба парадку выключна з пжлякжу...".
"У Вiлейскiм павеце з'явiлiся дзiуныя шыльдачкi намшталт "Постэрунэк Польскей Полiцыi Паньствовэй (Рэчы Паспалiтай цi Рэйха, я кой дзяржавы?! — Аут.)...”.
"На беларускiя абшары вяртаюцца поль-скiя эемлеуладальнiкi пад аховай нямецкай жандармерыi. Гэта выклiкае канфлiкты э еялянамi, у якiх адбiраюць былую панскую, а потым падзеленую калгасную зямлю, iн-вентар, коней. Пад Лiдай дайшло да пратэс-т'ау i наваг сутычак. Жандары эастрэлiлi некалькiдэесяткау чалавек... .
"Немцы робяць выгляд, быццам "вярта-юць Польшчу", i гзтак раслальваюць варо-жасць памiж палякамi i беларусамi...".
Уважаемый посетитель!
Чтобы распечатать файл, скачайте его (в формате Word).
Ссылка на скачивание - внизу страницы.