Кедрык Таццяна Васільеўна група Вконтакте: Гісторыя_БНТУ
Уводзіны
-
Прадмет, функцыі гісторыі і крыніцы вывучэння.
Гісторыя (грэч. historia – апавяданне аб мінулых падзеях, аб тым, што пазнана, даследавана) – навука аб заканамернасцях разгортвання ў прасторы і часе сусветна-гістарычнага працэсу.
Прадмет гісторыі – працэс развіцця чалавечага грамадства ва ўсёй яго канкрэтнасці і разнастайнасці
Метады гістарычнай навукі
-
1. Збіранне гістарычных фактаў
-
2. Сістэматызацыя гістарычных фактаў
-
3. Інтэрпрэтацыя гістарычных фактаў
Леапольд фон Ранке
«Гісторыя ўзяла на сябе задачу судзіць аб мінулым, даваць урокі сучаснасці на карысць будучых стагоддзяў. На гэтыя высокія мэты дадзеная праца не прэтэндуе. Яе задача – толькі паказаць як усё адбывалася на самой справе.» (З уводзін да «Гісторыі раманскіх і германскіх народаў з 1494 да 1535 гг.», 1824).
Марк Феро
«Гісторыя ў тым выглядзе, як яе расказваюць дзецям, да і дарослым, дазваляе адначасова даведацца і аб тым, што грамадства думае аб сабе і як змяняецца яго становішча цягам часу. Гісторыя ў большай ступені ставіць праблемы свайго часу, чым той эпохі, якую яна вывучае.» («Як расказваюць гісторыю дзецям у розных краінах свету», 1981)
Сацыяльныя функцыі гісторыі
ГІСТАРЫЧНЫЯ КРЫНІЦЫ
-
РЭЧАВЫЯ (археалагічныя матэрыялы, рэшткі матэрыяльнай культуры розных эпох, архітэктура, творы мастацтва)
-
ЛІНГВІСТЫЧНЫЯ (гідронімы і тапонімы)
-
ЭТНАГРАФІЧНЫЯ (фальклор, абрады, традыцыі)
-
ПІСЬМОВЫЯ (летапісы, дакументы, мемуары, літаратура і г.д.)
-
КІНА-ВІДЭА-ФОТА-ФОНАДАКУМЕНТЫ (фотаздымкі, кінахронікі, гуказапісы і г.д.)
2. Перыядызацыя гісторыі
Фармацыйны падыход
-
К.Маркс,Ф.Энгельс тлумачаць гісторыю як адзіны заканамерны і прагрэсіўны гістарычны працэс, дынаміку развіцця якога вызначае вытворчая сфера.
-
Згодна з ім выдзяляюцца 5 грамадска-эканамічных фармацый: першабытны лад, рабаўладальніцтва, феадалізм, капіталізм і камунізм.
НЕДАХОПЫ ФАРМАЦЫЙНАГА ПАДЫХОДУ
-
Маркс ствараў сваю тэорыю вывучаючы развіццё еўрапейскага грамадства, а яго высновы былі распаўсюджаны на ўсе астатнія.
-
абсалютызацыя класавай барацьбы як рухавіка гісторыі.
-
роля чалавека, асобы ў гісторыі мінімізавана, дзейнічаюць толькі аб’ектыўныя гістарычныя сілы.
-
марксізм, як тэорыя якая прэтэндавала на навуковасць, сябе не спраўдзіла і паказала ўласную утапічнасць.
Цывілізацыйны падыход
-
М. Данілеўскі, О. Шпенглер, А. Тоінбі і інш. тлумачыць гістарычны працэс праз паняцці шматварыянтнасці, унікальнасці і заснаваны на перавазе культурнага фактара над эканамічным. Кожная цывілізацыя праходзіць этапы нараджэння, росту, росквіту і заняпаду.
-
О. Шпенглер: 8 “вялікіх культур” – вавілонская, егіпецкая, кітайская, індыйская, антычная, візантыйска-арабская (“магічная”), індзейская (амерыканская), заходняя.
-
А. Тоінбі: 21 лакальная цывілізацыя
-
М. Данілеўскі: 13 культурна-гістарычных тыпаў
НЕДАХОПЫ ЦЫВІЛІЗАЦЫЙНАГА ПАДЫХОДУ
-
адсутнасць адзіных крытэраў, па якіх выдзяляюцца цывілізацыі, што прыводзіць да таго, што кожны народ можна назваць асобнай цывілізацыяй.
-
не заўсёды заняпад вядзе да смерці цывілізацыі, як росквіт, так і заняпад могуць здарацца неаднаразова.
-
цывілізацыйная унікальнасць не супярэчыць магчымасці распаўсюду на іх універсальных агульнагістарычных заканамернасцей (напрыклад, глабалізацыя).
Перыядызацыя курса “Гісторыя Беларусі”
-
Храналагічна-дзяржаўны падыход
-
(В. Ластоўскі, У. Ігнатоўскі і інш.)
-
Гісторыя Беларусі падзяляецца на перыяды ў залежнасці ад дзяржаўных утварэнняў, да якіх належалі беларускія землі.
-
Старажытнае грамадства
-
Полацкі перыяд
-
Перыяд Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага
-
Перыяд Рэчы Паспалітай
-
Уваходжанне Беларусі ў склад Расійскай імперыі
-
БНР
-
Савецкі перыяд гісторыі Беларусі
-
Перыяд суверэннай Рэспублікі Беларусь.
Беларусь у старажытны перыяд
-
Засяленне тэрыторыі Беларусі. Заняткі старажытных людзей, іх грамадскія адносіны.
Археалагічная перыядызацыя першабытнага грамадства на тэрыторыі Беларусі
Каменны век 100 т. г.- 3 т.г.да н.э.
Палеаліт
100 т.г. – 10 т.г. да н.э.
Неаліт
4 т.г. – 3 т.г. да н.э.
Мезаліт
9 т.г. - 5 т.г. да н.э.
Бронзавы век 3 т.г.- 8 ст. да н.э.
Жалезны век 8 ст.да н.э.-7 ст.н.э.
Асноўныя рысы і асаблівасці першабытнасці
-
Складае 99,9% усяго часу існавання чалавека на зямлі.
-
З’яўляецца агульным этапам у гісторыі чалавецтва
-
Фарміруюцца сучасны чалавек, яго сацыяльныя адносіны, зараджаецца і развіваецца яго культура.
-
Пануе грамадская ўласнасць на сродкі вытворчасці, адсутнічае сацыяльнае расслаенне.
-
Пачынаецца першапачатковае засяленне людзьмі тэрыторыі Беларусі.
Сучасныя погляды на паходжанне чалавека
-
Тэалагічная канцэпцыя
-
Уфалагічная канцэпцыя
-
Эвалюцыйная тэорыя Ч. Дарвіна
-
Працоўная мадэль паходжання чалавека К. Маркса, Ф. Энгельса
-
канцэпцыя з’яўлення чалавека ў выніку мутацыйных працэсаў
Міграцыя старажытных людзей
Засяленне тэрыторыі Беларусі першабытнымі людзьмі
Чалавек з’явіўся на тэрыторыі Беларусі прыкладна 100 тыс. гг. таму назад, у сярэднім палеаліце (эпоха мусцье). Пра гэта сведчаць найбольш старажытныя прылады працы, якія былі знойдзены каля вв. Свяцілавічы і Падлужжа на Гомельшчыне, Абідавічы на Магілёўшчыне, якія датуюцца гэтым часам.
Ледавік
Абідавічы
Свяцілавічы
Падлужжа
Неандэртальцы
Неандэртальцы жылі першабытным
статкам, займаліся паляваннем і
збіральніцтвам, карысталіся груба
апрацаванымі прыладамі з крэмню:
рубіламі, скрэбламі. Умелі штучна здабываць
і падтрымліваць агонь , выраблялі вопратку
са шкур пушных звяроў.
Найбольш раннія датаваныя стаянкі людзей на тэрыторыі Беларусі былі знойдзены каля в. Юравічы Калінкавіцкага р-на (26 тыс. гг. да н.э.) і в. Бердыж Чачэрскага р-на (24 тыс. гг. да н.э.). На змену неандэртальцу ў гэты час ужо прыйшоў чалавек сучаснага тыпу – краманьёнец.
