Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусi (XIY – XYIII стст.): мастацкае шкло. Па мастацку афармляўся і бытавы посуд. Меў зеленаваты, жаўтаваты колер, таму што рабіўся з неасветленага шкла

№ 24 Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусi (XIY – XYIII стст.): мастацкае шкло.

14-16 стст. – перыя інтэнсіўнага развіцця дпм. У аснове традыцыі, закладзеныя яшсэ ў эпоху Кіеўскай Русі. Блізкая аналагічнасць да вырабаў старэёшага часу.

Вылучэнне рамесніцкай вытворчасці з інш. відаў дзейнасці. Працэс спецыялізацыі рамяства. = вяло да ўдасканалення, узбагачэння прыёмаў творчасці, якасці вырабаў.

Магнаты часам давалі майстрам пэўныя льготы. Устава на валокі 1557 забаранялы ыкарыстоўваць рамеснікаў  на іншых работах.

Сігізмунд ІІІ Ваза іздаў указ, освобождающий ремесленников от замковой повинности.

В 15 в. возникли первые объединения ремесленников – цеха. Цехи заботились о качестве продукции, подготовке мастеров. Деревенские мастера работали не в рамках цехов. Для цехов характерна ориентация на господствующие стили, а для деревенских мастеров – преобладание местных народных традиций.

Шкларобства ў 14 – 15 ст.ст. развівалось в тех же центрах, что і ранее: Полацк, Навагрудак, Тураў, Гродна і інш.

Гатычны стыль адбіўся і на формах шклянога посуда. Аснаўной формай стаў цыліндр. З’вілісь нов. назвы посуду:

Флеты – цыліндрычныя стромкія чашы, якія па форме нагадвалі флейту.

З 14 ст. посуд павялічваецца ў памерах.

У 15 ст. з’яуляюцца кубкі канічнай формы на такіх жа пустацелых канічных паддонах, якія вельмі распаўсюдзіліся ў 15 ст. і атрымалі назвы “дубельтовы”.

У 15 ст. пачынаецца выраб танкасценных келіхаў (Келіх — пасудзіна для віна) з лейкападобнымі чашамі, што ўзвышаліся на складаных мадэліраваных ножках і плоскіх стопах. Вырабляліся з бясцветнага і ледзьзеленаватага шкла.

У залежнаці ад ножкі тры віды келіхаў:

1)  Келіх з масіўнай ножкай, утворанай з трох “яблыкаў” на шырокай сплашной стапе.

2)  Мелі замест ножкі і стапы канічны паддон. Колькасць яблыкаў вар’іруеццы.

3)  Ножкі утвараліся з двух тоўстых дыскаў.

Розным быў асартімент таўстасценных і танкасценных цыліндрычных шкляніц. Сярод таўстасценных трапляюцца буйныя, аздобленныя па вусцю сінімі ніцямі шкла, прызначаліся для аптэчных мэт. Танкасценныя прызначаліся для піцця ў час застолля. Выдзімаліся часцей з бясколернага шкла.

В 14-15 вв. Дальше вырабляюцца шарападобныя флаконы, кварты, чаркі, гаршкападобныя чашы, слязніцы.

У дыкоры посуду ўжывалісь шкляныя жгуты і стужкі, якімі абвіваліся донцы і сценкі. Шклянымі каляровымі жоўтымі і сінімі ніцямі аздабляліся сценкі шкляніц (скланка) і чаш. Укладваліся хваліста ці лінейна.

Мініацюры Радзівіллаўскага летапісу даюць уяюленне пра вырабы з шкла таго часу.

У 16 ст. асноўную частку вырабаў складалі шкляніцы цыліндрычныя і флеты.

16 ст. уплыў рэнесансу, што праявілась у дробнарэльефным аздабленні сценак сасудаў, прямяненне тэхніцы роспісу. Папулярнасць набываюць вялізныя бутлі з шарападобнымі тулавамі, кубкі канічнай формы і бакалы са складанай ножкай, гладкасценныя чаркі і інш.

Пачынаюць ужывацца пячаткі з выявамі гербаў уладара мануфактуры і ўласніцкімі  клеймамі шкларобаў.

Др. П. 16 – п. 17 ст. перыяд канцэнтрацыі рамеснікаў у прафес. аб’яднанні – цэхі. Кожны цэх меў сваі правілы (статуты), вызначаў якасць прадукцыі, спосабы арганізацыі вучнёўства, рэгламентаваў унутранае жыццё. Сярод рамеснікаў гэтага часу пераважалі майстры па апрацоўцы метала.

17 ст. – інтэнсіўнае развіццё мастацкага шкларобства. Побач з гатычнымі элементамі шмат рэнесан. рыс. Павялічваеца выраб шкляных рэчаў, узніклі і распаўсюдзіліся новыя формы.

Аснаўны элемент рэнесансу – аздаблене вырабу пластычным дэкорам у выглядз налепў разнай формы, пячатак, шкляных валікаў, стужак, ніцей, мудрагелістых ручак, спіральна-ніцевага дэкору. Паяскоў. Мастацтва гэтага часу характэрызуецца ўмеранным ужываннем пластычнага дэкору.

Разнастайнасцю форм і дэкорма вылучаецца шкло Гродзеншчыны. Шыдлавецкая мануфактура выпскала у пач.17 ст. чашы, кубкі, шклную скульптуру.

У Любчанскай майстэрні крышталёвы посуд аздаблялі граненнем, гравіроўкай.