Тадеуш Костюшко – национальный герой Беларуси, страница 2

        Два гады Касцюшка кіруе будаўніцтвам цытадэля Вэст – Пойнт, куды перабраўся амераканскі ўрад.У 1781г.пад кіраўніцтвам Касцюшкі вяліся абложныя працы галоўнай крэпасці англічан. У баях за гэтую фартэцыю ён быў паранены. 29 чэрвеня 1781г. Крэпасць капітуліравала. Пасля гэтага паражэння англічан перавага ў вайне перайшла да амераканцаў. Вайна закончылася перамогай амераканцаў. 13 кастрычніка 1783г. Амераканскі кангрэс надаў Тадэвушу чын брыгаднага генерала, пажэццёвую пенсію і грамадства. Але самай дарагой узнагародай для Касцюшкі было членства ў ордэне Цынцынатаў,які ставіў сабе мэту мацаваць свабоду сярод людзей.

          Касцюшка не застаўся у Амерыцы. Спадзяваўся,што яго баявы вопыт і ваенныя веды спатрэбяцца на бацькаўшчыне. У 1784г. Ён вяртаецца на радзіму, але пасады ў войску яму не знайшлося, і ён жыў у Сяхновічах. Язэп Сасноўскі – запрасіў Тадэвуша навучыці французкаму яго дачку Людвіку і Кацярыну. Гэта гісторыя закончылася драматычна для Касцюшкі. Ён закахаўся ў Людвіку,якой на той час сполнілася дзевятнадцаць год. І Людвіка пакахаласвайго настаўніка. Закаханыя намераліся ажаніцца. Але пыхлівы Сасноўскі не аддаў сваю дачку за беднага шляхціча. “Галубкі не для вераб’ёў,а дочкі магнаіаў не для шляхціцаў”, - гэдак вырашыў ён. Касцюшка ў адчаі выкрадае каханую. Пасланая Сасноўскім пагоня адбіла людвіку. Сомому Касцюшку паграджаў суд. І што яму было рабіць, калі ні заняткаў, ні месца,ні шчасця не знайшоў на радзіме? Шукаць на чужыне... стала вядома што англіскія калоніі ў Амерыцы падняліся на вайну за незалежнасць. Касцюшка адправіўся ў Амерыку.   

Касцюшка не застаўся ўА мерыцы . Ён спадзяваўся, што яго баявы вопыт і ваенныя веды спатрэбяцца на бацькаўшчыне.У 1784 годзе Тадэуш вяртаецца на радзіму. Дарэмна ён спадзяваўся і цяпер, як і раней, яму не знайшлося справы ў войску. Пяць год пражыў ён без справы ў Сяхновічвх. Часта да яго прыязджаў у госці соймавы дэпутат ад берасцейскага павета Міхайла Заленскі. У размовах з ім, а таксама і ў лістах да яго Касцюшка адводзіў душу і выказваў патаемныя думкі,а самай шчырай была думка- мара даць волю сялянам. “ Прыгонны - гэта слва павінны ненавіддзець адукаваныя народы”, казаў ён сябру. У Амерыцы ён ваяваў за свабоду, атут , нарадзіме, панавала няволя, з якой нельга мірыцца.

Між тым па просьбе берасцейскай шляхты ў 1789 годзе Тадэуш Касцюшка ў чыне генерала – маёра атрымаў пад сваё камандванне брыгаду ў польскім войску. Начальства дывізіі,у якую ўваходзіла брыгада, непрыхільна ставілася праслаўленага генералада. Было ад чаго зайздросціць – хто яны, а хто ён – нацыянальны герой Амерыкі. Касцюшка апынуўся ў адзіноце. “ Слова не маю да каго сказаць”. Ён просіць генерала Несялоўскага паспрыяць пераводу ў войска Вялікага княства Літоўскага: “Хіба ж я не літвін ваш зямляк, вамі абраны ?..Каго павінен абараняць, калі не вас і сабе самога?” Турбаваліся пра яго і зямлякі. Берасцейскі сойм наказай сваім дэпутатам на вольным сойме дзяржавы дамагацца, каб “амерыканскі генерал... мог быць у сваім рангу да войска Літоўскага пераведзяны”. Справа гэтая зацягнулася на гады . Пыхлівая арыстакратыя не літавала героя, яна па – чорнаму зайздросціла яму і хацела прынізіць. І нават у асабістым жыцці...

Брыгада Касцюшкі стаяла на Падоллі ў мястэчку Меджыбок. Тут ён і сустрэў сваё другое каханна – васемнаццацігадовуюдачку пінскага харунжага Журакоўскага Тэклю. І на гэты рас шчасцю закаханых стала паграджаць бацькоўская нязгода. Журоўскі пыхліва выказаўся пра Тадэвуша “ Гойсаў по Амерыцы дзесяць гадоў, як казак. Нічога не прыдбраў! Хацеў ьпана Сасноўскага дачку ўкрасці. Ласы на чужыя грошы!” Вось так думала магнатэрыя – гонар нацыі. Той варты пашаны, хто мае грошы, а высакароднасць сэрдца і светлая душа – нічога не вартыя. Касцюшка сапраўды адчуваў сябе чужынцам, выгнаннікам са сваіх рамантычных мар. І чаго дзівіцца, што некранулі Журоўскага слёзы і просьбы дачкі. Не пра шчасце яе дбаў, а пра свой напышлівы гонар ды грошы.

Сярдэчная драма і душэўная скруха Касцюшкі вылілася ў яго развітальным лісце да каханай: “ Ты, сэрца майго ажыўленнею, ты, якая павінна была стаць асалодай усяго майго жыцця. Таклюся, даруй, Што не знайду патрэбных слоў, але, хаваючы вочы ў хустку, схіляю галаву, каб пацалаваць твае ножанькі...