Белорусское искусство XIX - нач. XX века

Даклад на тэму: Беларускае мастацтва XIX - пач. XX в.

1.  Развіццё беларускай літаратуры.

2.  Станауленне нацыянальна прафесійнага тэатра. Музычнае жыццё.

3.  Выяўленчае мастацтва.

4.  Архітэктура.

Развіццё беларускай літаратуры.

      Ў другой палове XIX ст. Пачаўся новы зтап ў развіцці беларускай літаратуры, абумоўлены новымі з`явамі ў сацыяльна-эканамічным і палітычным жыцці. Закуанчваўся перыяд пераважна паўананімнага нелегальнага развіцця літаратуры. Пісьменнікі паступова пераадольвалі вузкае фальклорнае апісальніцтва, станавіліся на шлях стварэння развітай літаратуры. Ішоў працэс жанравага яе ўэбагачэння, удасканальвалася вершаскладанне.

Пэўны адбітак на развіццё беларускай літаратуры аказала паўстанне 1863-1864 гг. Шырока распашсюджваліся ананімныя “гутаркі”, складзеныя дзеячамі польскага нацыянальна-вызваленчага руху, адрасаваныя беларускім сялянам і прысвечаныя крытыцы сацыяльных парадкаў ў царскай Расіі. Яркім прыкладам мастацкай рэвалюцыйнай публітыстыккі з`яўляецца газета К.Каліноўскага “Мужыцкая праўда” і яго “Пісьмы з-пад шыбеніцы”. Выкарыстоўваючы фальклорную сімволіку і традыцыйную форму нарднай “гутаркі” аўтар заклікаў сялян да барацьбы за лепшую долю. Ў “Пісьмах з-пад шыбеніцы” Каліноўскі развітваецца са сваім народам перад пакараннем смерцю і выазвае веру ў тое, што народ яшчэ ўзнімецца на барацьбу.

Традыцыі пачатку 60-х гг. прадоўжылі Ф.Багушэвіч, А.гурыновіч і Я.Лучына, якія прыйшлі ў літаратуру ў канцы 80-х пачатку 90-х гадоў.

Новыя тэмы, матывы і вобразы прынесла ў беларускую літаратуру Цётка (А.Пашкевіч). яе кнігі рэвалюцыйных вершаў “Скрыпка беларуская” і “Хрест на свабоду” сталі першымі арыгінальнымі зборнікамі беларускай паэзіі  XX ст. Цётка з`явілася адной з пачынальнікаў апавядальнага жанру.

Як народны паэт, адзін з заснавальнікаў беларускай літаратуры і беларускай літаратурнай мовы, нацыянальнай школы перакладу ўвайшоў Я.Купала(Луцэвіч). Першы яго верш “Мужык” быў апублікаваны ў маі 1905г.,а першы зборнік вершаў “Жалейка” ўбачыш свет ў 1908г. Найбольш значны паэтычны зборнік Я.Купалы дарэвалюцыйнай пары – “Шляхам жыцця” – быў выдадзены ў 1913г.

Разам з Я.Купалам заснавальнікам новай беларускай мовы стаў Я.Колас(Міцкевіч). Першы верш паэта “Наш родны край” з`явіўся ў друку ў1906 годзе. Першы зборнік вершаў “Песні-жальбы” быў надрукаваны ў 1910 годзе. Ў  сваёй грамадзянскай лірыцы Я.Колас часта звяртаецца да селяніна, імкнучыся абудзіць яго свядомасць.Дакастрычніцкая творчасць паэта – сапраўдны мастацкі  летапіс жыцця беларусага народа.

Адзіны паэтычны зборнік  “Вянок” належыць М.Багдановічу, аднак ён дазволіў паэту заняць значнае месца ў беларускай літаратуры. М.Багдановіч узбагаціў беларускую лірыку новымі тзмамі, вобразамі і формамі.

Ў беларускай літаратуры пачатку XX стагоддзя раскрыліся творчыя здольнасці М.Гарэцкага, Ц.Гартнага, К.Каганца і інш. Новая беларуская літаратура пачала знаходзіць прызнанне ў суседніх, перш за ўсё славянскіх народаў, паступова ўключаецца ў сусветны гісторака-літаратурны працэс.

Станауленне нацыянальна прафесійнага тэатра. Музычнае жыццё

У фармiраваннi беларускага прафесiйнага нацыянальнага тэатра вялiкую ролю адыграла тэатральная культура рускага, украiнскага i польскага народау. У беларускiх гарадах дзейнiчалi мясцовыя рускiя драмаiычныя трупы, а таксама гастралявалi акцёры сталiчных тэатрау. Беларускiя гледачы мелi магчымасць пазнаёмiцца з выдатнай iгрой знакамiтых русскiх артыстау М.Савiнай, П.Арленава, М.Хадотава i iнш. Разнастайны рэпертуар русскiх драматычных калектывау складалi не толькi п`есы забауляльнага характару, Але i лепшыя творы сусветнай i айчыннай драматургiчнай классiкi. Нязменным поспехам карысталiся творы М.Гогаля, А.Астроускага, А.Чэхава  i iншых русскiх драматургау. Паспяхова  гастралявалi на Беларусi i украiнскiя тэатры М.Старыцкага, М.Крапiунiцкага. Прзджалi таксама польскiя тэатральныя калектывы.

Пад уздзеяннем выступленняу прафесiйных тэатрау у беларускiх гарадах i мястэчках стваралiся аматарскiя тэатральныя калектывы. У Мiнску на сцэне Дваранскага сходу прафесiяналы i аматары ставiлi творы рускай, украiнскай i зарубежнай драматургii. 5 чэрвеня 1890 года у горадзе быу адкрыты пастаянны тэатр. У гэтым жа годзе у Мiнску было створана таварыства аматарау мастацтвау. У асяроддзi беларускай iнтэлiгенцыi паступова  наспявала iдэя неабходнасцi стварэння беларускага нацыянальнага тэатру прафесiйнага тыпу.

Уздым беларускага нацыянальнага вызваленчага руху,  рост нацыянальнай самасвядомасцi беларускага народа, з`яуленне новых значных творау