Драўлянае дойлідства на беларускіх землях (XIY- XYIII стст.). Пераважная большасць сядзібных будынкаў з дрэвы

№ 10 Драўлянае дойлідства на беларускіх землях (XIY- XYIII стст.).

Дрэва спалучалась з камнем. Праваслаунае культавае дойлидства драулянае, фартыфикацыйныя збудаванни мястэчак и малых гарадоў.

14 – н. 16 в. Важнейшим и самым доступным явл. Дерево. развитию деревянг строительства способст рост городов и местечек.

15-16 ст. Жыллёвыя і гаспадарчыя пабудовы гэтага перыяда пераважна будаваліся з дрэва і да нашых дзён не захаваліся. Адзіныя крыніцы іх вывучэння - тагачасныя інвентары і гравюры.

У сувязі з атрыманнем многімі беларускімі гарадамі Магдэбурскага права, з'явілася патрэба у будаўніцтве будынкаў адпаведнага прызначэння - ратуш, якія напачатку таксама будаваліся з дрэва, і толькі напрыканцы XVI стагоддзя пачалі з'яўляцца мураваныя.

Паступовае ускладненне плана жылога дома. У гарадах народнае жылле было блізкім да сялянскага, аднак у др. п. 17 ст. назіраецца ўскладненне планіроўкі і замена трохкамернага жылля складаным домам з чатырма пакоямі і сенцамі ў цэнтры.

Дамы заможнай шляхты больш складаныя, мелі падклеці, ганкі, галерэі, высокія дахі, вежкі …

Пераважная большасць сядзібных будынкаў з дрэвы, у іх кампазіцыя два аснауных прыема:

1. Усе зрубы дома завяршаліся перамідальнымі ці двусхільнымі дахамі.

2.некаторыя зрубы мелі двусхіільныя або вальмавыя дахі.  Ва́льмавы дах — від даху з чатырма схіламі, прычым тарцовыя схілы маюць трохвугольную форму (завуцца «вальмы») да карніза. Два іншых схілы трапецыяпадобнай формы. Дамы такіх тыпаў апісваюцца ў інвентарах (1. Маёнтак Брожы пад Бабруйскам 1638 г. – быў трохверхаў.) цэнтральны элемент кампазіцыі – слуповы ганак перад сенцамі.

Барока – сядзібы ў плане нагадвалі форму крыжа, план усяго будынка разам з прасторным слупавым ганкам нагадваў крыж, таму такія дамы называліся “крыжовыя”.

В бел. деревн зодчестве органично сочетались функциональные и художественные стороны при сдержанности аздаблення. Широко ипслз такие средства организации формы как симметрия и ассиметрия. Большое значение имели декоративные завершения (вярхи, вежки, купалы…), ганки, галереи, аркады.

Значительная часть культовых сооружений делалась из дерева. Большинство не сохранилось.

18 ст. Як і ў мінулае стагоддзе храмавае мураванае будаўніцтва вялося каталіцкай канфесіяй. Праваслаўная царква працягвала традыцыю драўлянага дойлідства.

 Клецевы тып культавых пабудоў к. 16 - 17 ст. зрублены з бярвенняў у тэхніцы чацверыковага зруба-клеці. Высокія аб’емы відаць мелі падклеці, аб гэтым сведчыць наяўнасць узвышаннага ганка на які вяла адкрытая лесвіца уздоўж сцяны будынка. Увесь аб’ем накрыты двусхільным дахам з драніцы. Тарцовыя фасады мелі шчыты: “закоты” куды закладываліся падоўжаныя жэрдкі перакрыцця. Узвышаўся масіўны цыбулепадобны купал на высокай шыі, увенчаны праваслаўным крыжом. Перад царквой каркасная званніца. Яе канструкцыя зкладалася з чатырох стаўпоў, звязанных перакладзінамі, накрыта двусхільным дахам. (Царква ў Дуброўне, Сімяонаўсая і Міхайлаўская цэрквы ў Віцебске). Часта цэрквы мелі бабінцы.

Значныя змены адбываюцца з уплывам барока. Яскрава выявілася ў Віцебск. Школе дойлідства. Васкрасенская царква ў Віцебску.

Крыжовакупальныя драўляныя цэрквы. Канструкцыя – роўнабаковы крыж, утвораны чатырма прамавуголнымі ў плане зрубамі. Кожны зруб завершаны двусхільным дахам з трохвугольным франтонам. Завяршае кампазіцыю помніка масіўны васьмігранны барабан з купальным пакрыцём у цэнтры будынку. Праабражэнская царква, Віцебск вобл, Докшыцкі р-н, в. Порпілішча.

В п.п. 17 в.  в Витбск и на Полес. Сложились важнейшие черты школ деревянного зодчества.

У культавым драўляным дойлідстве вызначаліся две зоны з адметнымі асаблівасцямі архітэктуры: Палессе і Паўночны усход.

На Палессі – падоўжаныя асіметрычныя з вежай на галоўным фасадзе