Белоруссия на рубеже эпох—переход от средневековья к Новому времени и Веку Просвещения. Ливонская война на территории Белоруссии

Министерство образования Республики Беларусь

Белорусский Государственный Университет Транспорта

Кафедра “Философии, истории и политологии”.

СУРС-ІІ по разделу ІІ :

“Белоруссия на рубеже эпох—переход от средневековья к Новому времени и Веку Просвещения (от Люблинской унии до разделов Речи Посполитой).

Задание А-1

Выполнил:                                                                                                Проверил:

Cтудент  группы ЭТ-11                                                                          преподаватель

Гомель 2004

Вопросы:

I. Подготовить тест из 5 вопросов по теме «Ливонская война на территории Белоруссии» (cо ссылками на источники).

II. Подобрать и оформить литературу(10 наименований) к теме «Государственный строй Речи Посполитой».

III. Имена в истории. Кто, на ваш взгляд, и почему был выдающимся политическим деятелем Речи Посполитой? Приложите обоснование(объём 0.5 усл. п. л со ссылками на литературу).

IV.Охарактеризуйте особенности социально-экономического развития белорусских земель в конце XVI-XVIII вв. (письменно со ссылками на изученную литературу).

I.  1. У  якім годзе распачалася Лівонская вайна? (а)   1.

а) 1558 б) 1560

в) 1569

2. Які горад на тэрыторыі Беларусі капітуляваў 15 лютага 1563 года? (б)  2.

а) Копысь б) Полацк в) Віцебск

3. Хто і ў якім годзе прапанаваў перапыніць вайну?  (б-3)   1.

а) Жыгімонт II Аўгуст                           1) 1555 г.

б) Іван IV                                                  2) 1571 г.

в) хан Даўлет Гірэя                                3) 1565 г.

4. Назавіте дату падпісання Ям-Запольскага мірнага дагавору?  (в)  2.

а) 2 cакавіка 1580 г. б) 5 верасня 1586 г.

в) 15 студзеня 1582 г.

5. Паводле якога акта, была створана Рэч Паспалітая?   (б)  2.

а) Крэуская унія б) Люблінская унія в) Гарадзельская унія

1. Нарысы гісторыі Беларусі ч.1., Мн., 1994 г.,

2. Гісторыя Беларусі, Мн., 1997 г.,

II. 1. Литвинский А. «Концепция истории ВКЛ и Речи Посполитой в западнорусской историографии».

2.  История государства и права Польши: Перевод с польского. М., 1980 г.

3.  История Польши т.1и 2 издательство М., 1956 г.

4.  Кутшеба С. «Очерк истории общественно-государственного строя Польши», перевод с польского; Санкт-Петербург. 1907 г.

5.  Литвинский А. «Концепция истории ВКЛ и Речи Посполитой в западнорусской историографии».

6. Горизонтова Е. Судьба восточных земель Речи Посполитой и история семьи Ротобыльских.

7.Тихамиров А. Внешнеполитеческий механизм и организационные дипломатические службы Речи Посполитой и ВКЛ (1569-1795).

8. Бардах Ю., Пиетрчык М. История государства и права Польши. М., 1980.

9. Таляронак С. Тры падзелы Рэчы Паспалітай//Чырвоная змена. 1990. 5 мая.

10. Филатова А. Политический кризис Речи Посполитой// Настауницкая газета. 1996.24 лютага.

Гісторыя Рэчы Паспалітай ў другой палове XVI ст. звязана з імём аднаго з найбольш значных дзяржаўных дзеячаў Польшчы і Вялікага княства Літоўскага-караля польскага і вялікага князя літоўскага, рускага і жамойцкага Стэфана Баторыя.

Ён паходзіў з старажытнага венгерскага магнацкага роду ў Сямігароддзі (Трансільванія), якая ў той час была самастойнай краінай, асобнай ад Венгрыі, але падпарадкоўвалася турэцкаму султану як васальная дзяржава.

Сапраўднае імя і прозвішча Стэфана Баторыя — Іштвам Баторы, або Баторы Іштван, бо ў мадзьяраў спачатку пішацца прозвішча, а потым імя. У Аўстрыі і Польшчы яго называлі Стэфан Баторый. Пад гэтым імем ён і ўнайшоў у гісторыю. Сёння на Беларусі некаторыя даследчыкі называюць яго "па-беларуску" Сцяпан Батура, але ні ў адным дакуменце яго так не называлі, і ён сам ніколі так сябе не называў.

У Сямігароддзі жыло змешанае насельніцтва, як і цяпер: венгры, румыны і немцы. Род Баторыяў меў дзве галоўныя генеалагічныя галіны: Эчэд і Шомлё. Стэфан нарадзіўся ў сям'і з галіны Шомлё, якая валодала латыфундыямі ў ваколіцах Крышана, недалёка ад сучаснай дзяржаунай мяжы Румыніі з Венгрыяй.

Цэнтрам латыфундый роду Баторыяў быў гарадок Шомлё (цяпер Сімлеул, Сільваней). Тут у замку 27 верасня 1533 г. і нарадзіўся Баторы Іштван. Ён быў аднагодкам Івана Грознага, з якім потым ваяваў. Іштван быў трэцім, апошнім сынам Баторы Іштвана (1477—1534), ваяводы (князя) сямігародскага.

Ад 15 гадоў Баторы Іштван быў на вайсковай службе ў караля Венгрыі і Чэхіі Фердынанда Габсбурга (потым імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі), у якога яго старэйшы брат, Баторы Эндрэ (Андрэй), займаў высокую пасаду гофмайстра венгерскай кароны. У Вене Баторый атрымаў адукацыю. Некаторы час ён вучыўся ў Падуанскім універсітэце ў Італіі.

Стэфан Баторый добра размаўляў на нямецкай, лацінскай, італьянскай і, зразумела, на венгерскай мовах. А вось па-польску і па-беларуску ён гаварыць так і не навучыўся. Калі быў абраны каралём польскім і вялікім князем літоўскім, то тут ён гаварыў з мясцовымі жыхарамі на лацінскай мове альбо цераз перакладчыка.

Пасля вучобы ў Італіі С. Баторый вярнуўся на радзіму, дзе ўжо разгарнулася барацьба часткі венгерскіх магнатаў на чале з прэтэндэнтам на каралеўскі трон Венгрыі Янам Жыгімонтам Запольяі (ягоны бацька быў некаторы час венгерскім каралём) супраць германскага імператара, які адначасова быў і каралём Венгрыі.

Малады Стэфан Баторый падтрымаў Запольяі, удзельнічаў у бітвах, набыў вопыт адміністратара, дыпламата і вайсковага камандзіра. Ён быў накіраваны на чале пасольства ў Вену на мірныя перагаворы з імператарам Максіміліянам II, але падчас перамоў па загаду імператара быў арыштаваны і інтэрніраваны ў Вене на працягу двух гадоў. Атрымаўшы свабоду, ён вярнуўся дадому. Пасля смерці князя Трансільваніі Яна Жыгімонта 25 мая 1571 г. быў абраны князем Трансільваніі, нягледзячы па супрацьдзеянне імператарскага двара. Але пасля войнаў Трансільванія была аслаблена І вымушана прызнаць