Ландшафты. Падтаежныя (змешана-лясныя) ландшафты. Палескія (шыракаліста-лясныя) ландшафты, страница 5

Ландшафты прымеркаваны да азёрных катлавін, участ-Ікаў рачных далін, звычайна затарфаваны. Абсалютныя вы-шыні часцей за ўсё 137—145, радзей да 160 м. Сустракаюцца азёры, размешчаныя ў плоскіх астаткавых катлавінах.

Глебы тарфяна-балотныя, дзярнова-падзолістыя забало-чаныя. Значныя плошчы тарфяна-балотных глеб асвоены, асабліва ў Палессі. Лясістасць каля 70 %, характэрны чорна-вольхавыя, бярозавыя фітацэнозы, на павышаных участках хваёвыя лясы. Вялікія тэрыторыі займаюць балоты розных рЫпаў.

Рачныя даліны розпай ступені дрэнажавання з хваёвымі ісамі но дзярнова-падзолістых глебах, лугамі на дзярнова-\забалочаных глебох, балотамі займаюць 5,7 % тэрыторыі юспублікі і прымеркаваны да рачных далін, якія маюць не-вялікія поймы і надпоймавыя тэрасы. Такія ландшафты сустракаюцца ў розных раёнах рэспублікі. Тыповыя абсалютныя адзнакі 130—170 м, хістанні адносных вышынь невялікія. Паверхні часцей ускладнены эолавымі ўтварэннямі, астан-цамі, месцамі к далінам рэк прылягаюць палосы зандраў.

Глебы тэрас і прылягаючых зандраў дзярнова-падзолістыя, пясчаныя, часцей за ўсё заняты хваёвымі лясамі. На поймах глебы дзярнова-глеяватыя, тут пераважаюць лугі.

Такім чынам, для Беларусі характэрныя разнастайныя ландшафты, якія найбольш складана пераплятаюцца ў Паа-зер'і. У рэспубліцы ўдзяляецца значная ўвага ахове ландшафтаў, каля 4,2 % яе плошчы займаюць запаведнікі, за-казнікі, помнікі прыроды.

Л іта рату ра

1.  Ландшафтная карта БССР / Сост. Г. И. Марцинксвич и др.: ГУ КГ. 1084.

2.  Ландшафты Белоруссии / Под ред. Г. И. Марцинксвич. Н. К. Клицу-новой. Мн., 1989.

вялічваюцца эрозія, цвёрды сцёк рэк, разбураюцца прыро ныя экалагічныя сувязі.

І0.3. Нерасчлянёныя комплексы

Прыкладна 14 % плошчы Беларусі займаюць нерасчл нёныя комплексы, прымеркаваныя ў асноўным да ландшаі таў балот і рачных далін.

Другосныя водно-ледавіковыя ландшафты памяркоўна дрэнажаваныя з хваёвымі, дробналістымі лясамі на дзярнова-падзолістых глебох характэрны для Цэнтральнабярэзінскай раўніны і прылягаючых тэрыторый. Распаўсюджаны пясчаныя адклады сярэдняга і верхняга плейстацэну, месцамі лёсападобныя пароды. Абсалютныя адзнакі рэльефу 150—190, адносныя перавышэнні 3—5 м. Паверхня пера-важна хвалістая з асобнымі марэннымі, камавымі і эолавымі ўзгоркамі.

Глебы дзярнова-падзолістыя супясчана-пясчаныя, часцей забалочаныя. Разаранасць каля 20 %, пад лясамі занята да 50 % тэрыторыі. Тыповы хваёвыя лішайнікава-кустарнічка-выя і кустарнічкава-зеленамошныя лясы, месцамі сустракаюцца шыракаліста-хваёвыя.

Нізінныя ландшафты. Гэта ў асноўным азёрна-лсдавіковыя. а таксама поймавыя і алювіяльныя тэрасіраваныя ландшафты.

Азёрна-ледавіковыя ландшафты слаба дрэнажаваныя з другаснымі дробналістымі^ радзей яловымі лясамі на дзярнова-падзолістых забалочаных і хваёвымі лясамі на дзярнова-падзолістых пясчаных глебох характэрны для Лучо-скай, Суражскай, Полацкай і Нёманскай нізін. Абсалютныя вышыні 130—140, адносныя перавышэнні 2—3 м. Паверхня плоская, іншы раз ускладнена дзюнамі, камавымі і марэннымі ўзгоркамі.

Распаўсюджаны дзярнова-падзолістыя забалочаныя глебы, разаранасць 20—40 %. Лясістасць складае ад 15—20 да 50 % з перавагай хвойнікаў, месцамі сустракаюцца бераз-някі, замяніўшыя карэнныя яловыя і шыракаліста-яловыя лясы.

10.2. Палескія (шыракаліста-лясныя) ландшафты

Ландшафты палескага падтыпу адрозніваюцца большай аднастайнасцю. Іх асноўная частка (каля 70 % тэрыторыі) належыць да нізінных ландшафтаў, сярэдневысотныя займаюць прыкладна 30, а ўзвышаныя — да 1 %, што абумоўлена геолага-гсамарфалагічнымі асаблівасцямі дадзенай тэрыторыі.

Сярэдневысотныя ландшафты. Яны фарміраваліся ў зоне ледавіковай і водна-ледавіковай акумуляцыі дняпроўскага зледзянення. Да іх адносяцца другасна-марэнныя, марэнна-зандравыя і другасныя водна-ледавіковыя. Пераважаюць другасныя водна-ледавіковыя ландшафты памяркоўна дрэнажаваныя з хваёвымі і шыракаліста-хваёвымі,-ду6овымі лясамі на дзярнова-падзолістых, радзей дзярнова-падзолістых забалочаных глебах. Гэтыя ландшафты характэрны для за-