Просвещение, письменность, образование Беларуси

Страницы работы

15 страниц (Word-файл)

Содержание работы

УВОДЗІНЫ

      Вярхоуны Савет Беларусі прыняу 27 ліпеня 1990 г. Дэкларацыю аб  дзяржауным суверанітэце,а 25 жніуня 1990 года- абвясціу аб поунай незалежнасці Беларусі. З гэтага часу  пачауся шырокі  грамадскі рух  за  нацыянальнае адраджэнне. Узрасла цікавасць  беларускай грамадскасці да вытокау свайго народа, яго гісторыи и культуры, асветы і адукацыі.

       Гісторыя- гэта фундамент , на якім будуецца жыцце народу. I каб адбудаваць свае жыцце, трэба пачаць с фундаменту, каб будынак быу моцны. А фундамент у нас  важны, гісторыя наша багата.  Яскравая і шматгранная культура Беларусі уключая у сябе  асвету  і адукацыю. Які шлях пройдзены беларускім народам у развіцці гэтых галін са старадауніх часоу да цяперашніх дзен , які вопыт перанесены у сучаснасць, а что адмечана як  не жыццестойкае – вось тэма реферату .                                                                              

1.АСВЕТА, ПІСЬМЕННАСЦЬ, АДУКАЦЫЯ СТАРАЖЫТНЫХ ЧАСОЎ (Х-ХУІІ СТАГОДЗЯЎ)

Асвета - гэта  сiстэма адукацыйна-выхаваучых i культурна-асветных мерапрыемствау i спецыяльных устаноу краiны. Па мэтах, задачах i структуры мае канкрэтна-гiстарычны характэр, залежыць ад  узроуню экана-мiчнага, палiтычнага i культурнага развiцця грамадства.

На Беларусi да з'яулення пiсьменнасцi  першастныя элементы асветы базiравалiся на канонах народнай педагогiкi. Яны былi арганiчнай часткай  сацыяльна-эканамiчнага i культурнага жыцця  грамадства.  Праяулялiся  у працоуным навучаннi у авалоданнi  навыкамi земляробства, разнастайных  рамеслау.

Асвета, пiсьменнасць i кнiжнасть на беларускiх землях  сталi пашырацца у 10 стагодде, пра  што свед-чыць знаходка  вiслай пячаткi булы полацкага князя  Iзяслава з кругавым надпiсам яго iмя  на грэчаскi манер.  З заснаваннем  епiскапскай кафедры  i  узвяденнем у 1050-55 г. Сафiйскага сабора у Полацку узнiк центр летапiсання Полацкай зямлi i бiблiятэка. Князеуна Ефрасiння Полацкая  у заснованным ею у Полацку Спаскiм манастыры арганiзаваля школу для  простых хлопчыкау i дзяучынак, сама перепiсвала  кнiгi. Помнiкам асветы i  пi-сьменнасцi таго часу з’яуляецца напрастольны падпiсны крыж, зроблены у 1161 г. Лазарам Богшам для Спаса-Ефрасiньеускага манастыра. Сведчаннем распаусюджанасцi асветы i пiсьменнасцi з’яулюцца так званыя Барыса-вы камянi  i многае iншае.

Адной са старажытных калысак асветы i пiсьменнасцi на Беларусi  была Туроуская зямля. З заснавннем  каля 1000 г. у г. Тураве епiскапскай кафедры тут пачалi асветнiцкую дзейнасць i перапiску  кнiг два манастыры. Адсюль  паходзiць «Туроускае евангелле». Пры раскопках Турова знойдзены кнiжные засцежкi i пiсалы.  У 12 стагоддзе Турау стау цэнтрам  вялiкай магутнай «зямлi» -раннефеадальнага дзяржунага утварэння. У гэты перы-яд расквiтнеу   талент аднаго з буйнейшых асветнiкау 12 стагоддя Кiрылы Тураускага. Слава i вядомасць пра  яго «Поученiя» расходзiлася разам з тэкстамi  по многiм землям i мелi  асветнiцкае i сацыяльна-педагагiчнае значэн-не. Ен заахвочвау сваiх суачыннiкау да кнiг i ведау, давау парады для чытання.

Пра пашырэнне пiсьменнастi сярод гараджан Тураускай зямлi сведчать пiсалы, знойденыя у Пiнску, Слуцку, Бярэстi, фрагменты амфары i шыфернае праслiца з надпiсамi, розныя рэчы з нанесенымi на iх асобнымi лiтарамi.

Развiццё феадальных адносiн спрыяла пранiкненню пiсьеннастi у вёску, дзе уменне чытать, пiсать,лiчыть патрабавалася ад прадстаунiкоу феадальнай адмiнiстрацыi.

На працягу 10-13 ст. у побыт беларускiх гарадоу паступова уваходзлi рукапiсные кнiгi. Напiсаныя на пергамнце, яны каштавалi дорага, iх маглi набыць толькi заможныя гараджане. Можна было карыстацца кнiгамi бiблiятэк – «кнiжнiц» пры цэрквах i манастырах. Асноуную массу кнiг складалi рэлiгiйна-дыдактычныя творы, былi кнiгi i прыродазнаучага характару. Вялiкае значэнне мелi кнiгi гiстарычна-асветнага зместу, якiя апiсвалi бiблейскiя падзеi,  вiзантыйскую i сусветную гiсторыю. Яны стымулявалi напiсанне мясцовых летапiсау i хронiк. Па кнiгах тагачасны чытач знаёмiуся з незнаёмым яму светам, асэнсоувау гiсторыю свайго народа у супастауленнi з гiсторыяй iншых народау, што фармiравала яго светапогляд, выхоувала эстэтычныя густы, жыццёвыя iдэалы, павышала узровень культуры.

Звязаная з щырокiмi бытавымi i культурнымi патрэбамi, асвета у 10-13 ст. дасягнула дастаткова высокага культурнага узроуню, пастаянна жiвiлася iдэямi народнай педагогiкi, стала трывалым падмуркам для асветы наступных стагодзяу.

З сярэдзiны 13-пачатку 14 ст. набiралi сiлу агульнакультурныя  тэндэнцыi развiцця беларускай народнасцi. Яна выходзiла на гiстарычную арэну у складаных знешнепалiтычных абставiнах. Ва умовах мангола-татарскага нацiску з усходу i крыжацкай агрэсii з захаду адбылося аб’яднанне беларускiх, лiтоускiх i украiнскiх зямель у феадальную дзяржаву – ВКЛ. Культурны падмурак папярэдняй эпохi спрыяу далейшаму развiццю i пашырэнню асветы ва усiх беларускiх землях i за iх межамi. Беларуская мова набыла грамадскую вагу i атрымала статус агульнадзяржаунай на усёй терыторыi ВКЛ, стала мовай яго лiтаратуры i справаводства.  Пры правасслауных храмах  стваралiся i працава лi  прыходскiя школы, пры каталiцкай-кафедральные. Адметнай зъявай у галiне асветы  14-15 стаходдзя было пашыренне гiстарычных творау, узнiкненне беларускага лiтаратурнага летапiсання.

Похожие материалы

Информация о работе